Rekreatsiya va turizm geografiyasi Chirchiq-2023



Yüklə 1,6 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə22/66
tarix19.04.2023
ölçüsü1,6 Mb.
#100794
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   66
Rekreatsiya va turizm geografiyasi O\'quv qo\'llanma

“Allotsentrik” tiplar: Sarguzashtchi va o’z boshiga tadqiqotdan 
zavq oladi, kashfiyotdan zavqlanuvchi va yangi hayajonlarni istaydi. 
Kashfiyotsiz yerlarni borib ko’rishni hohlaydilar. Umuman, qiziqish 
doirasi katta. Turistik hususiyati bo’lmagan yerlarni sevadilar. O’ynash 


49 
va ovqatlanish mavzusida, asosan, komfort va qulaylikni yoqtiradilar. 
Boshqa o’lkaning insonlari bilan tanishishdan, madaniyatlari bilan 
qiziqishdan zavqlanadilar. 
"Psixotsentrik" tiplar: Pakettur tanlaydilar. Unchalik faol emaslar. 
Quyosh, dengiz, qum kabi hammaning birgalikda qatnashadigan 
faoliyatlaridan zavk oladilar. - Ziyorat qilinadigan joylarga asosan 
tayyorada emas, balki avtomobil bilan borishni xush ko’rishadi. - 
Tanilgan bilingan joylarni tanlaydilar restoran, klublarni va oldisotdi 
markazlarini tanlaydilar. Turizm loyihalarini rivojlantirish bosqichlarning 
barchasida bo’lmoqdadir. Bu erda eng ma’lum va ahamiyatli muammo 
quyi tuzilmaning qaysi nisbatida turizm investitsiyasi bilan tug’ridan 
bog’lanishda bo’lganidir. Biror turistik joy uchun qilingan havo 
maydonining (aeroportning) kengaytirilishi, yangi bir quruqlik yo’lining 
qurilishi ayni vaqtda hamma mintaqa transportiga va boshqa sektorlarga 
foydali bo’lmoqtadir. Masalan: turistik muassasalarkompleksi uchun 
ro’yobga chiqarilgan suv kanallaridan, kompleksning joylashish 
nuqtasidan shahar,tuman yoki qishloq aholisi ham foydalanadi. 
Turistik muassasalar ko’rish uchun qilingan quyi tuzilma 
investitsiyasi 
boshqa 
sektorlarda 
va 
qushni 
tumanlarda 
ham 
foydalanilganidan turistikmuassasalar qurilishi sababi bilan ro’yobga 
chiqqan quyi tuzilma investitsiyasitannarxini faqat u muassasalar bilan 
bog’likq ko’rish va u muassasalarning tannarxiga qo’shish va tannarx 
hisoblarini bunga ko’ra yuritish noto’g’ridir. Buning aksincha, turistik 
muassasalar asosan shahar mehmonxonalari, shaharning mavjud hamma 
quyi tuzilish imkonlaridan foydalanmoqdalar. Faqat bu foydalanish 
mavjud bir davlat xizmati investitsiyasidan foydalanish chegarasidan 


50 
o’tmaydi. Turizm talabining investitsiyaga ta’siri, har qancha investitsiya 
loyihalarining tayyorlanish bosqichida bozor vazifalarining ichkarisida 
o’rganilgan bo’lsa ham kupincha ratsional bo’lmagan omillarga 
bog’liqbo’lgani uchun o’lchanish va baholantirilishi ham qiyindir. Ichki 
va tashqi turizm talabi faqat daromad kabi iqtisodiy omillarning rol 
o’ynagani bir soha bo’lmasdan moda, ko’rgazma iste’mol havosi, 
snobizm, ijtimoiypsixologik omillar kabi bir nechta omil ham turizm 
talabining ta’sirchisidir. Turizm bozorini yaxshi o’rganish, xavas 
anketalarini qo’llash, davomli bozor nazorati qilish shartdir. Faqat, turizm 
sektoridagi loyihalarning hech bir vaqt har qaysi bir sektor loyihasi kabi 
oddiy bir shaklda buyurilib qo’lga olinmasligini bilish kerakdir. Shu 
sababli ham sektorlar orasi alternativ investitsiya loyihasi muhokamasini 
qilish juda qiyindir. Turizm investitsiyasi loyihalarining milliy iqtisodga 
bo’lgan ta’sirlari yuqori, hosil qilganlari korxona foydaliligi boshqa 
sektorlarga qaraganda juda kam qanoatlantiruvchi bo’lgani uchun bu 
loyihalarning baholanishida alternativ loyihalar asosiy o’rinni egallaydi 
va munosib ko’rilgan va loyihalarning rag’batlantirish tadbirlaridan 
keraklicha 
foydalanishlari 
asos 
qilib 
olinadi. 
Rivojlanayotgan 
mamlakatlar uchun jismoniy rejalashtirish ishlarining bir butunlik ichida 
yuritilishida hisoblanmaydigan foydalar bo’lmoqdadir. Turizmda 
investitsiya loyihalarini moliyalashtirish manbalari turizm investitsiya 
loyihalarida bajarila olishning tekshirilishi uchun, oldin investitsiya 
loyihasining ruyobga chiqarilishi tahlil qilinadi. Undan keyin, 
rivojlantirish ishlarining yuzaga chiqargani natijalar, ma’lum kriteriyalar 
jihatidan mezonlashtirish tahlili tobe tutiladi. Shunday qilib, investitsiya 
loyihalarining moliyalashtirilishitugatilgan loyihalarning tadbiq qilish 


51 
sohasig qo’yilish yoki qo’yilmasligi qaror qilinadi, investitsiya 
alternativlaridan qaysisining yoki qaysilarining tanlanishida makro va 
mikro iqtisodiy yo’nalishidan manfaatli bo’lishi aniqlangan bo’ladi. 
Loyihani moliyalashtirish operatsiyasining ob’ektiv bir ko’z bilan va 
ma’lum mezonlarga asoslanib yuritilishi, beriladigan qarorning to’g’riligi 
va manba ta’minlanishida eng samarali sohalarning belgilanishi 
majburiydir. Shunday ekan loyihani tayyorlagan kishi yoki gurux 
mavzuga odatlanganligi sababida qilingan xatolarni aynan qabul qilish va 
yangilash orzusida bo’ladi. Shu sababli, investitsiya loyihalarini 
moliyalashtiradigan kishi yoki gurux bilan tayyorlangan kishi yoki 
guruxning farqli bo’lishi mavzusi ustida talabchanlik bilan yoritilishi 
kerak, har qancha turizmda baza yaratish, valyuta kirimini yaratish kabi 
funktsiyalarga sohib bo’lsa ham bu hususiyatlar turizm sohasida 
qilinadigan har qanday investitsiyaning munosib bo’lish yoki 
bo’lmasligini qaror bera olish uchun etarlisoliqlar emasdir. Shu sababli 
turizm investitsiya loyihalarining hosil qiladigani foydalar bilan 
keltiradigani tannarxlarning qiyoslanish yo’liga ketilishi kerak. Xususan, 
industriya loyihalarining moliyalashtirilishida qo’llanilgan uslublar, 
turizm investitsiyasi loyihalarini moliyalashtirish uchun ham joriy 
qilinadi. Turizmda investitsiya loyihalarining moliyalashtirilishi uchun 
oldin bozor izlanishlari aniqlangan bo’lishi, to’liqliq nisbatlari bila 
loyihada qo’llaniladigan narxlarning sog’lom va ishonchli soliqlarga 
tayanib tayanmasligi nazorat qilinishi kerak. Turizmda investitsiya 
loyihalari, ma’lum bir tovar yoki xizmat ishlab chiqarilishga ajratilishi, 
ko’zlangan manbalarning iqtisodiy va moliyaviy tomondan avantajl bir 
ta’minlanish bo’lish bo’lmasligini ko’rsatishi yuzasidan ro’yobga


52 

Yüklə 1,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin