Rəyçilər: Yeganə Qəhrəmanova

İşgüzar ünsiyyətin məcburi elementləri. Birgə fəaliyyətdə bir sıra məcburi elementləri ayırd etmək olar:

• 
  tək məqsəd;
  
• 
  fərdləri birlikdə işləməyə təşviq edən motivlər birliyi;
  
• 
  iştirakçıların qarşılıqlı əlaqəsi;
  
• 
  fərdi hərəkətlərin yerinə yetirilməsi üçün vahid məkanın və vaxtın olması;
  
• 
  vahid fəaliyyət prosesinin ayrı-ayrı funksiyalara bölünməsi və onların iştirakçılar arasında bölüşdürülməsi;
  
• 
  fərdi hərəkətlərin əlaqələndirilməsi, onları idarə etmək ehtiyacı.
  

İşgüzar ünsiyyətin qarşılıqlı təsirli olması. İşgüzar ünsiyyət qarşılıqlı təsirli olması üçün aşağıdakı bir sıra komponentlərdən ibarət olmalıdır:
• əlaqə qurmaq (tanışlıq) – başqa bir insanı tanımaq, özünü başqa bir insanla tanış etmək;
• ünsiyyət vəziyyətində istiqamətləndirmə, baş verənləri anlamaq, fasilə vermək;
• maraq doğuran bir problemin müzakirəsi;
• problemin həlli;
•əlaqənin tamamlanması.
İşgüzar ünsiyyət xidmət sahəsindəki insanlar arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsinin mürəkkəb, çoxşaxəli bir prosesidir. Onun iştirakçıları rəsmi statuslarda hərəkət edir və məqsədlərə, konkret vəzifələrə nail olmağa yönəldilir. Bu prosesin özünəməxsus bir xüsusiyyəti olan müntəzəmlik aşağıdakı komponentlər tərəfindən müəyyən edilən məhdudiyyətlərə tabe olmaqdır:
• işgüzar ünsiyyət növü;
• işgüzar ünsiyyət forması;
• rəsmiyyət dərəcəsi;
• ünsiyyətin konkret məqsəd və vəzifələri;
• milli və mədəni ənənələr;
• davranışın sosial normaları.
İşgüzar ünsiyyətin ümumi bir xüsusiyyəti ondadır ki, iqtisadi maraqların toqquşması, qarşılıqlı əlaqəsi və sosial tənzimlənməsi qanun çərçivəsində həyata keçirilir. Çox vaxt insanlar müəyyən bir sahədə qarşılıqlı münasibətləri qanuni şəkildə rəsmiləşdirmək üçün işgüzar münasibətlərə girirlər. Münasibətlərin qarşılıqlı əlaqəsinin və hüquqi qeydinin ideal nəticəsi qarşılıqlı hörmət və etimada söykənən tərəfdaşlıqdır.
İşgüzar ünsiyyət əsasən formalaşdırılmış vəziyyətdədir. Təşkilatdakı hər bir işçiyə rəsmi hüquq və vəzifələrin sabit bir davranış standartı verilir. İş qarşılıqlılığının ümumi qaydası iş rolları, hüquqlar və funksional məsuliyyətlər nəzərə alınmaqla qarşılıqlı fəaliyyət prinsiplərinə riayət edilməsidir. Eyni zamanda tabeçiliyə və iş etiketinə riayət etmək lazımdır. Rəsmi təmasda olduğu bir vəziyyətdə məlum "yazılı" və "yazılmamış" davranış normaları mövcuddur. Xidmətdə qəbul edilən qayda və forma iş etikası adlanır. Onun əsas funksiyası insanlar arasında qarşılıqlı anlaşmanı təşviq edən qaydaların formalaşdırılmasıdır. İş etiketinin ikinci funksiyası rahatlıq funksiyasıdır. Müasir daxili xidmət etiketi beynəlxalq xüsusiyyətlərə malikdir. Onun əsası 1720-ci ildə xarici ideyaların götürüldüyü “Ümumi Qaydalar” əsasında qoyulmuşdur.
İşgüzar qarşılıqlı fəaliyyət təşkilatın iyerarxik quruluşuna uyğun olaraq şöbələr və işçilər arasında tabeçilik, asılılıq əlaqələrinin qurulduğu xüsusi bir mühitdə aparılır. Nəticədə problem iyerarxik piramida səviyyələrində tam və dəqiq məlumatın ötürülməsində yaranır. Bəzi məlumatlara görə, üst rəhbərlikdən gələn məlumatların yalnız 20-25% -i birbaşa icraçılara çatır və onlar tərəfindən düzgün başa düşülür. Bu, bir tərəfdən məlumatların təhrif edilməsi, digər tərəfdən rəhbərlərin işçilərə bütövlükdə müəssisədəki vəziyyət barədə ətraflı məlumat vermək istəməməsi ilə əlaqədardır. İşgüzar ünsiyyətin bu xüsusiyyətlərini nəzərə almaq üçün yazılı təlimatları, qərarları, əmrləri işgüzar qarşılıqlı fəaliyyətin effektivliyini artırmağın ən vacib yolu kimi tanımaq lazımdır.