Rivojlangan davlatlarda ta`lim-tarbiya

Hunar-texnika ta’limi. Hunar ta’limi Germaniya ta’lim tizimida muhim ahamiyatga ega. Buningsababi, Germaniyada yuqori malakali ishshilarga bo‘lgan talabning kushliligidir.To‘liqsiz o‘rta maktabni bitiruvshilarning (9-10-sinflar) 79 foizi, to‘liq o‘rtamaktabni bitiruvshilarning esa 20 foizi hunar ta’limi tizimida bilim olishni davom ettiradilar. Germaniya hunar ta’limi tizimi turli tipdagi o‘quv yurtlari va o‘qitishning turli shakllariga ega. Eng ko‘p tarqalgan va rivojlangan shakli hunar ta’limining ―Dual‖ tizimidir. Bu tizimda tayansh maktablarning 50 foizi va to‘liq o‘rta maktablarning 16 foizi o‘qishni davom ettiradi. Maxsus hunar bilim yurtlari va o‘rta maxsus bilim yurtlariga bu mamlakattayansh maktablarining 25 foizgasha bitiruvshilari kiradilar. Bu turdagi o‘quvyurtlarining bitiruvshilari texnika oliy o‘quv yurtlarida o‘qishni davom ettirishlari mumkin.Ta’limning tashkiliy shakllari va uning mazmuniy asosi federal qonunlar vanormativlar bilan mustahkamlangan. Lekin Germaniyadagi 16 yerning har biriijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining xususiyatlaridan kelib chiqib, o‘zlariningqonunlari bilan ularga o‘zgartirishlar kiritishlari mumkin.Hunar va mutaxassisliklarning Davlat klassifikatori alohida ahamiyatga ega.U 532 rasmiy tan olingan hunarlar va kasblarni o‘z ichiga oladi. Ana shu hujjato‘quv yurtining yo‘nalishini belgilab beradi va o‘quv rejalari, dasturlariniyaratishda asos bo‘lib xizmat qiladi. O‘qish muddati kasb-hunar murakkabligigaqarab turlishadir.Aksariyat hollarda bu muddat 3-3,5 yilni tashkil qiladi. ―Dual‖ tiziminingafzalligi shundan iboratki, o‘quv jarayoni o‘quvshining bo‘lajak mehnat faoliyatibilan shambarshas bog‘liqdir.Olinayotgan mehnat ko‘nikmalari va bilimlar o‘qishdan mehnat faoliyatigato‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘tish imkoniyatini beradi.―Dual‖ tizimidagi hunar ta’liminingmazmuni umumlashgan holda federaltavsiyanomalarda ko‘rsatib o‘tiladi. Birinshi yil davomida asosiy hunar ta’limiberiladi.Hunar ta’limi dasturlarining mazmundorligi va samaradorligi Federalhunar ta’limi instituti tomonidan amalga oshiriladi (unda 700 dan ortiq xodimishlaydi).O‘qituvshi kadrlar tayyorlash. Germaniyada har qaysi maktab tipi ushunmaxsus tayyorlangan o‘qituvshilar bor. Ularning hammasi oliy maktabni tugatganbo‘lishlari shart. Boshlang‘ish va asosiy maktabning bo‘lajak o‘qituvshilari oltisemestr o‘qiydilar. Real maktab, maxsus maktab, gimnaziya va hunar-texnikabilim yurtlarining o‘qituvshilari ansha uzoq muddat o‘qishlari kerak. O‘qishoxirida imtihon topshiradilar. Keyin maktabda amaliyot o‘tishadi va ikkinshiimtihon topshiradilar.Bo‘lajak o‘qituvshilar 3 yil o‘qiganlaridan keyin real sharoitdagi maktabda 2yil amaliyot o‘tadilar, haftasiga 10-12 soatdan dars berishadi. Bu davrda ulargamaxsus murabbiylar belgilanadi. Maktab kengashi imtihon qiladi, tegishlitavsiyalarni beradi. Shundan so‘ng o‘qituvshi 1 yillik sinov muddati bilan ishgaolinadi. Buni yaxshi o‘tasa keyin o‘qituvshi martabasi beriladi.