Rivojlantirish vositasi sifatida

---

SO’NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI 8-SON 
RESPUBLIKA ILMIY-USLUBIY JURNALI 13.03.2023 
58 
DIDAKTIK O’YIN MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR NUTQINI 
RIVOJLANTIRISH VOSITASI SIFATIDA. 
 
Fayzulloyeva Nozima Elmurot qizi 
Termiz davlat pedagogika instituti Maktabgacha ta’lim fakulteti talabasi. 
 
Annotatsiya. Mazkur maqolada didaktik o’yinlar yordamida maktabgacha ta’lim 
yoshidagi bolalarning nutqini rivojlantirish haqida ma’lumotlar keltiriladi. Hamda didaktik 
o’yin yordamida bolalar og’zaki nutqining barcha tarkibiy qismlarini rivojlantirish oid 
bilimlar bayon etiladi. 
Kalit so'zlar: Nutq, idrok, o'yin, tasviriy faoliyat,didaktik o'yinchoqlar, tafakkur, 
Maktabgacha ta’lim yoshi, o’yin texnologiyalari, o’yin turlari. 
 
Mavzuning dolzarbligi. Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun nutq rivojlanishini 
tuzatish 
uzoq jarayon
, bu muloqot va ta'lim jarayonida nutqning mustaqil rivojlanishi 
uchun yetarli bo'lgan nutq vositalarini shakllantirishga qaratilgan. Shu bilan birga, 
o'yin maktabgacha yoshdagi bolaning keyingi bosqichga o'tishini tayyorlashda alohida 
ahamiyatga ega. O'qituvchilar maktabgacha yosh deb atashadi - o'yin yoshi tasodifiy 
emas, chunki maktabgacha yoshdagi davrda u yetakchi faoliyat hisoblanadi va boshqa 
hech qanday faoliyat kabi, u bolaning psixikasining xususiyatlariga javob beradi, u eng 
xarakterli va harakatlidir. Bola psixikasini shakllantirishda o'yinning yetakchi rolini 
taniqli psixologlar va o'qituvchilar (K. D. Ushinskiy, N. K. Krupskaya, A. M. Gorkiy, 
A. S. Makarenko, L. S. Vygotskiy, A. N. Leontiev, B. D. Elkonin) qayd etgan. 18-asrda 
Jan-Jak Russo bolani bilish va tushunish uchun uning o'yinini kuzatish kerakligini 
ta'kidladi. Muloqot uchun tabiiy muhit til bo'lgan kattalardan farqli o'laroq, bola uchun 
muloqot uchun tabiiy muhit o'yin faoliyatidir. O'yin faoliyati jarayonida bolalar 
faoliyatining yangi turlari tug'iladi va farqlanadi. 
Bolalar uchun xos bo'lgan turli xil o'yin turlari mavjud. Ba'zi o'yinlar 
o'qituvchining rahbarligi ostida bolalarning o'zlari tomonidan yaratilgan - bu ijodiy 
o'yinlar; boshqalari oldindan yaratilgan, tayyor tarkibga va ma'lum qoidalarga ega - bu 
qoidalar bilan o'yinlar. O'z navbatida, qoidalarga ega o'yinlar mobil va didaktik 
o'yinlarga bo'linadi. Har bir o'yin turining tabiati va xususiyatlarini to'g'ri tushunish 
ularni boshqarish usuli uchun katta ahamiyatga ega. Shunday qilib, ijodiy o'yinlarni 
boshqarishda o'qituvchining vazifasi bolalarga o'yin mavzusini tanlashga, uning 
syujetini rivojlantirishga yordam berishdir, binoning o'yin uchun zarur bo'lishiga 
yordam berish, bolalar o'rtasida do'stona munosabatlarni rivojlantirish. 
Turli yosh guruhlaridagi ochiq o'yinlar ularni boshqarishda hisobga olinishi kerak 
bo'lgan farqlarga ega. Yosh guruhlarda eng ko'p ochiq o'yinlar syujetga ega: bolalar 
o'yinning ma'lum qoidalariga rioya qilgan holda ayiq, quyonning harakatlarini 
tasvirlaydilar (masalan, quyon ma'lum bir signaldan keyin teshikdan chiqib ketishi 

---