Ro‘zixon djalilova tasviriy san’at kompozitsiyaning shaxs ma’naviyatidagi o‘rni

4.3.Tasviriy san’at rangtasvir qalamtasvir kompozisiyani malakaviy amaliyot muammo va echimlari


Tasviriy san’at malakaviy amaliyot asosan ochiq kenglik tabiat kurinishlarini turli xolati, rangtasvir qalamtasvir kompozitsira tatez tasvirlar, orqali qarab, kuzatib urganiladi. Farg‘ona vodiysi tog‘li, qishloq manzarasi rassomlarni eng guzal maskan xisoblaniladi. Tasviriy san’atda mussavir tasvirlanayotgan manzarani taxlilini nazariy yoritishni yaxshi nazariy bilishi,va bilmasligi xozirgi kun muammoli dolzab mavzu xisoblanadi. Shohimardon madaniyat tarixi tasvirlash joyi, qishloqni ilmiy- amaliy urganiladi. Rangtasvir, qalamtasvir kompozisiyalar tasviriy asaarlari tasvirlash uchun malakaviy amaliyot muammo va echimlari guzal tog‘lari, rang,xolat, fazoviy kurinishlarni rassom tez o‘rganishi uchun muxim omil vazifasini utaydi.
Fargʻona vodiysidagi Oʻzbekiston respublikasli anʼanaviy urf-odatlari kabidir. Shohimardonliklar xuddi Oʻzbekistonda boʻlgani kabi anʼanaviy bayramlarni, jumladan Navroʻz, Islomiy bayramlar, Mustaqillik bayrami va Yangi yilni nishonlaydilar. Shohimardonning goʻzal tabiati turli joylardan, asosan respublikalaridan kelgan rassomlarni oʻziga tortadi. Shuning uchun ham Oʻzbekiston va Markaziy Osiyoning eng mashhur rassomlari san’at asarlari orasida Shohimardon suratlarini koʻrish qiyin emas. Shohimardon Oʻzbekiston xonandalari va shoirlari orasida ham mashhur. Shohimardon togʻlari va xalqiga oid bir qancha qoʻshiqlar yaratilgan. Oʻzbekiston xalq shoiri Muhammad Yusuf kabi shoirlar Shohimardonni she’rlari bilan yurt miqyosida yanada mashhur qildilar. Qushiqlarda xonanda Oxin Madaliev qushiqlarida manzarali, guzaligi kuylaniladi. Baland togʻlardan oqib oʻtadigan daryolar kichik gidroelektr stansiyalarni qurish uchun katta imkoniyatlardir. Shohimardondagi Ali ziyoratgohi
Shohimardondagi muzey Shohimardon shaharchasida, Koʻksu va Oqsuv daryolari kesishgan joyda joylashgan. Muzey oʻzbek yozuvchisi va olimi Hamza Hakimzoda Niyoziy nomi bilan atalgan. U 1989-yilda UNESCO tomonidan Niyoziy
tavalludining 100 yilligi munosabati bilan ochilgan. M1uzey kolleksiyasi Niyoziyning umrboqiy hikoyalari, kitoblari hamda Shohimardon tarixiga oid materiallardan iborat. Muzeyning vazifasi kichik eksklav Shohimardon va uning aholisiga madaniyat va madaniy meros va tabiatni oʻrgatish va targʻib qilishdan iborat.
Shohimardon ziyorat turizmi bilan bir qatorda ekoturizm yoʻnalishi sifatida ham rivojlanmoqda. Bu yerda uchta mashhur tarix arbobi yashaydi va ulardan ikkitasi Markaziy Osiyo xalqlari juda hurmat qiladigan diniy shaxslardir. Ziyoratgoh majmuasida 3 ta qabr bor:Markaziy Osiyo xalqlari juda hurmat qiladigan diniy shaxslardir.

1.2023-yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti to‘g‘risida»gi Qonun (O‘RQ–813, 30.12.2022 y.) Prezident tomonidan imzolandi.

2.Oliy Majlisga Murojaatnomasi - mamlakat hayotida muhim voqeadir. Murojaatnomada yilning asosiy ko‘rsatkichlari, erishilgan yutuqlar hamda oldinga qo‘yilgan maqsad va vazifalar belgilab olinadi. Shuningdek kelayotgan yangi yilning nomi ham e’lon qilinadi.
3.O‘zbekistonda har bir yilni hayotning ma’lum bir sohasiga bag‘ishlash an’anasi 1997 yildan buyon amalga oshirilib kelinmoqda. Shavkat Mirziyoyev ushbu an’anani 2018 yildan buyon davom ettirib kelmoqda.
4.R Djalilova. Tasviriy san'at shaxs ma'naviyatidagi o‘rni 2014 yil monografiya. Farg‘ona «Classik” nashiyoti [5.12-19] betlar 2014y.
5.Farg‘ona Most al'bomi. Toshkent 2005yil
6.A Volkov ijodi.Masster isskustva uzbekistana Izdatel’stva literature I iskusstva imeni Gofur Gulyama V 1982y 7.6-29b
7.ANazarov.Anamnesis morbi et anamnesis vitae. orazim,Farg‘onaAndijon,Samarqand,Buxoro, Toshkent2014y .54-71b
8.Deyil Karnegi Bezovtalikdan xalos bo‘lish va yangi hayot boshlash sirlari. Tashkent. «Yangi asr avlodi» 2014 . 58b
8.Ijodiy-tematik asarlar kompozisiyasi” (yangi asarlar loyihasini yaratish)2023yil. Oʻquv qoʻllanma. Farg‘ona. “Classik” nashiyoti
9.S Bulatov.O‘zbek xalq amaliy bezak san’ati.Toshkent mehnat.1991y284-290 b 334-340,302-331b
8.Джалилова, Р. (2022). ТАСВИРИЙ САНЪАТ АСАРЛАРИ МИЛЛИЙ ИСТИҚЛОЛ ҒОЯСИНИНГ ТАРИХИЙ ВА ФАЛСАФИЙ АСОСЛАРИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 243-250.
9.Жалилова.Р.(2022). МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИ ТАСВИРИЙ САНЪАТ ҚАЛАМТАСВИР, РАНГТАСВИР, КОМПОЗИТЦИЯСИ ТАРАҚҚИЁТИ. Science and innovation, 1(C3), 239-244.
10.Джалилова, Р. (2023). ДАСТГОҲЛИ АКАДЕМИК РАНГТАСВИР ВА ҚАЛАМТАСВИР ПОРТРЕТ КОМПОЗИЦИЯСИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(4), 575-582.
11. Djalilova, R. Z. K. (2023). O‘ZBEKISTON TASVIRIY SAN’AT YANGI O‘ZBEKISTON TARIXIDA XIZMAT KO ‘RSATAYOTGAN RASSOMLAR IJODI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(4), 583-590.

Ziyoratgoh majmuasida 3 ta qabr bor: Hazrati Ali qabri,Shohi Tolib, (Hazrat Alining 4-avlodi) qabri, Hamza Hakimzoda Niyoziy qabri Shohimardonning shimoliy qismi tog‘ tepasida Qo‘liqurbon bor. Undan va uning etagidagi Beshpanja buloqlaridan bir daryo suv qishloq tomon shiddat bilan oqib keladi. Esimda bundan 15-16 yil avval ko‘l etagidan qishloqqacha diametri 1 metrli po‘lat quvurlar tortib yo‘l ostiga ko‘milgan edi. Keyin suvi salkam 20 metr tepadan Ko‘ksuv daryosiga quyiladigan quvurlar ham yotqizilgan.
Bu joy jannat makon,vodininy eng guzal, chiroyli joyidir. Tarixchilar qayd etishicha topilgan, o‘rganilgan manbalarda Shohimardon qishlog‘ining nomi 6-7 - asrlarga qiyoslanadi. Bu hududlarda islom dini tarqalgach, tog‘lar qurshovidagi ikki daryo qo‘shilgan tepalikda ziyoratgoh paydo bo‘lgan. Rivoyat qilishlaricha, payg‘ambar (s.a.v)ning kuyovlari Hazrati Ali qabrlari ularning vasiyatiga ko‘ra «tog‘lar qurshovidagi ikki daryo qo‘shilgan tepalik»da bunyod etilgan. Shohimardondagi maqbarani Hazrati Alining dunyodagi yetti qabridan biri, deb ataydilar va bu yerga ziyoratchilar har qanday sharoitda ham kelib turishga harakat qiladilar. - Hazrati Ali maqbarasi XIX asrning oxirida zilzila tufayli vayron bo‘lgan. Qayta tiklangach esa, XX asrning birinchi yarmida endi sho‘rolar tomonidan buzib tashlangan. Lekin o‘shanda ham musulmonlar qabr qubbasini qum–tuproq bilan ko‘mib yashirib qolganlar, - deydi ziyoratgoh mutasaddisi Jamolxon Saidov. – Faqat mustaqillik tufayligina maqbara tarixiy suratlar asosida yana yangitdan qurildi. Bugun Hazrati Ali maqbarasi Shohimardonning hamma yeridan ko‘rinib turadi. U anvoyi gullar, obod va ko‘rkam shiyponlar qurshovida. Ziyoratchilar bu yerga kelib Qur'on tilovat qilib, ibodat qilishlariga barcha sharoit yaratilgan.
Taʼlim. Shohimardon shaharchasidagi 1 ta maktabgacha ta’lim muassasasi va bitta umumta’lim maktabi, Yordon qishlog‘idagi bitta maktabgacha ta’lim muassasasi va bitta umumta’lim maktabi tumandagi xalq ta’limi muassasalari, Davlat taʼlimidan tashqari, til oʻrgatish va universitet imtihonlariga tayyorgarlik boʻyicha xususiy repetitorlik kurslari ham mavjud. Turistik mavsum iyundan sentyabrgacha davom etadi. Mavsum yuzlab mahalliy aholi uchun ish oʻrinlari yaratadi. Mavsumiy restoranlar, mehmonxonalar, doʻkonlar, suvenir doʻkonlari sayyohlarga xizmat koʻrsatish uchun ochilgan. Shohimardon - Oʻzbekistonning sharqiy qismida, Fargʻona loyatining Fargʻona tumanida joylashgan. Anklavning maydoni 90 kv kmni tashkil etib, aholisi 10,000 dan ortiq. 91% i oʻzbeklar, 9% i qirgʻiz millatiga mansub Oʻzbekistonningeksklavi, Qirgʻiziston bilanoʻralgan, Pomir-Olayogʻlarida joylashgan.Bunom fors tilida „odamlar shohi“ degan ma'noni anglatad. Shohimardonsoy daryosi eksklav orqali oqib oʻtadi Shohimardon va Yordon nomli ikkita qishloq mavjud.
Shohimardon bir qancha sanatoriylarga ega mashhur kurort, gavjum ziyoratgoh. Bir xalq afsonasiga koʻra, xalifa Ali Shohimardonda dafn etilgan.
Shahimardan City Resort dengiz sathidan 1975 metr balandlikda, Fargʻona shahridan 155 km uzoqlikda, togʻli tumanda joylashgan. Quliqurbon )Moviy koʻl deb ham ataladi) Shohimardondan yetti kilometr janubi-sharqda joylashgan. U 1766-yilda bir qator kuchli zilzilalardan keyin tashkil topgan. Koʻl 1724 metr balandlikda joylashgan. Uzunligi 170 m, balandligi 60 m, chuqurligi 5–10 metr.Oʻzbek shoiri Hamza Hakimzoda Niyoziy 1929-yil toshboʻron qilingunga qadar shu yerda yashab ijod qilgan. Shohimardonda temir yoʻl yoʻq. Eng yaqin temir yoʻl vokzali Fargʻona shahrida joylashgan. Shohimardondan ikkita daryo va bir qancha soylar oqib oʻtadi, lekin u yerda na yirik suv transporti, na port va na bandargoh bor.
Geografiyasi Shohimardon — Oʻzbekistonning eksklavi, Sharqiy Markaziy Osiyoda Qirgʻizistonning Batken viloyati, Qadamjoy tumani bilan oʻralgan. Uning togʻli relyefi, tabiiy tekisligi boʻlmagan, Olay togʻlari tizmasiga kiradi.
Qirgʻizistonda joylashgan Oʻzbekistonning 4 ta eksklavidan biri, jumladan Soʻx, Chon-Qora (Qalacha) va Jani-Ayil. Shohimardon 325 km2 (125 sq mi) bilan bularning eng kattasi. Undan keyingisi Soʻx boʻlib, 90 km2 (35 sq mi)ni tashkil etadi.
Togʻlar va daryolar
U Ala togʻlarining shimoliy yon bagʻirlaridagi vodiyda taxminan 1550 m balandlikda joylashgan. Eksklavning eng baland nuqtalari Olmaliq (2841 m), Chivirgan (2465 m) va Qizil-Gʻazo (2568 m) choʻqqilaridir. Shohimardon qishlogʻining gʻarbiy tomonida Koʻzdibel togʻlari joylashgan.
Eksklavdan bir qancha daryolar oqib oʻtadi, ulardan eng yiriklari Koʻksu, Oqsu va Shohimardonsoydir. Koʻksuv Oqsuvga qoʻshilgach, qishloq bogʻi yonidan Shohimardonsoy daryosi boshlanadi va Margʻilonga quyiladi. Daryolarning asosiy manbai Qirgʻizistondagi muzliklardir. Oqsuvning oqimi Shimoliy Alouddin, Archa-Boshi va Gʻarbiy Qoraqoziq muzliklaridan boshlanadi. Boshida Alouddin degan daryo, Alouddin Archa-Boshi oqimi bilan qoʻshilib, Oqsu nomini olgan. Yordon qishlogʻida unga Dugoba oqimi qoʻshiladi. Mavsum iyundan sentyabrgacha davom etadi. Mavsum yuzlab mahalliy aholi uchun ish oʻrinlari yaratadi. Mavsumiy restoranlar, mehmonxonalar, doʻkonlar, suvenir doʻkonlari sayyohlarga xizmat koʻrsatish uchun ochilgan. Toza havosi, musaffo tabiati va suvi bilan Shohimardonning yana bir istiqboli tibbiy
Demografiya. 1993-yilda eksklav aholisi 5100 ga yaqin edi, shundan 91% oʻzbeklar, 9% qirgʻizlar edi. Bugungi kunda eksklavda 10 000 ga yaqin aholi istiqomat qiladi, asosan oʻzbeklar. 19-asr oxiri va 20-asrning dastlabki yigirma yilligida Shohimardon (va Yordon) aholisi haqida statistik maʼlumotlar: