Rus fortepiano məktəbinin görkəmli nümayəndələri. Anton Rubinşteyn

Ferrucio Buzoni

Ferrucio Buzoni möcüzəvi musiqiçi idi.Onun ansamblda olan ilk konserti valideynleri ilə birlikdə 7 yaşında olmuşdur. Bir neçə il sonra o Vyanada List,Brams və Anton Rubinşteynə təqdim edimişdi.12 yaşlı Buzoni 1 müddət Qrozda Vilhelm Meyerdə oxumuş və özü “Stabat Mater” musiqi nümunəsini təqdim etmişdir.1888-ci ildən Buzonini müəllimlik karyerası başlayır.O 1888-ci ildə Qelsinfordda(orada pullu dərs vermiş Yan Sibeliusla xüsusi məşgul olmuş və özünün gələcək həyat yoldaşı Qerdu Şyoştrondla tanış olmuşdu) işləmişdir.1890-cı ildə Moskvada (Bu dövrdə nəzərə almaq olar ki 1-ci Rubinşteyn konkursunda iştirak etmiş və bəstəkar kimi 1-ci plemyanı almişdır) 1891-ci ildə Bostonda.Paralel olaraq Buzoni pedaqoji fəaliyyətlə məsgul olmuş ,musiqi bəstələmiş və bir pianoçu kimi konsertlər vermişdir.

1894-cü ildən Buzoni əsas etibarı ilə Berlində yaşayırdı.O 1 pianoçu kimi əsasən dirijor olaraq yeni musiqini çıxış edərək yayırdı,Bartokun, Şönberqin , Sibeliusun (əsasən orkestr konsertləri silsiləsi daha çox istifadə olunurdu 1902-1907)əsərlərini ifa edirdi.1907-ci ildə Buzoni özünün böyük olmayan traktatını “ Эскиз новой эстетики музыкального искусства ”( almancadan

ner neuen Ästhetik der Tonkunst rusca tərcüməsi 1912-ci ildə çap olunub) çap edərək musiqi fikrində inqilab etdi.Bu əməyin nəticəsində Buzoni təkid edirdiki musiqinin yeganə keyfiyyət kriteriyası –onun “özünün”,incəsənətin digər formaları üçün azaldıla bilməz(bununla əlaqədar olaraq xüsusilə “proqramlı musiqi” mövcudlugundan məhrum edilmişdir)Buzoni musiqi praktikasına zəngin improvizasiyasının qaytarılmasını təkid edirdi,ənənəvi harmoniya və sistemli intervallardan (adət olunmuş major və minoru o mənasız zəncir hesab edirdi) imtina etməli səs çıxarmada elektrikdən istifadə etmə imkanında istifadə etmək lazımdır.”Musiqi sənəti azad yaranmışdır və onun taleyi –azad olmaqdır”-Buzoni bunu öz əsərlərində təsdiq edirdi, bu isə 1910-1920-ci illər radikal musiqi reformatorlarına güclü təsir göstərirdi.- hansılarınaki Luidji Russola və Edqar Bares kimi.Lakin Buzoninin öz xüsusi yaradıcıllığında ultra-radikal şəxs deyildi amma sonralar sonrakı fortepiano sonatalar 1910-1912 bu və ya digər dərəcədə atonnal idi.1913-cü ildə Buzoni böyük Konservatoriyada işləməyə başlamış hansı ki 1-ci dünya müharibəsinin başlanması ilə Türixə getmiş,müharibə edən ölkələrin ərazilərində çıxış etməkdən imtina edir.1920-ci ildə o berlinə qayıdır, yenə dərs verir(onun axrıncı tələbələrindın biri Kurtvayl idi) və əzəmətli operasi olan “Doktor Faust”üzərində işləyir , hansı ki ölümündən sonra Filip Yarnax o əsəri tamamlayır

Özünün orijinal yaradıcıllığında Buzoni əsasən ona qədərki akademik musiqi yolu keçənlərin cəmlənməsi rolunda çıxış edirdi.Bu onun Bax transkripsiya ənənələrində böyük rol oynayır.Ötüb keçməyən populyarlıq Buzoninin fortepiano üçün orqan traktatı və fuqası re minor,skripka üçün Çakona re minor onun yaradıcıllığını doldurur.Belkəki transkripsiya ilə orijinal iş arasında olan sərhəd Buzoni yaradıcıllığında əsasən aşkar deyil: o geniş formada sitat ve variasiyalara böyük yer verirdi.Buzoninin solo fortepiano üçün tanınmış əsəri olan “Fantasia Contrappuntistica”(1-ci çap redaksiyası 1910-cu ildə)müasir baxımda Bax ənənəsi deyil – Baxın sonuncu tamamlanmamış fuqasından “«Искусства фуги»” ətraflı olaraq.Müəlliflər arasında hansıların ki əsərləri bu və ya digər formada sitatlardan ümumi ruha və musiqi düzümünə qədər Buzoni yaradıcıllığında istifadə olunmuşdur hansı ki müxtəlif bəstəkarlar – Motsart, List,Paqanini,Bize kimi.Bu yanaşma Buzoni üçün prinsipial idi:” Эскизе новой эстетики музыкального искусства” o yazırdıki yeni musiqinin yaranmasi üçün mütləq keçmiş musiqi sənətinin kvintsessiyasından nəticə nümunə götürmək lazımdır.

Buzoni özünü gecikmiş romantizmində yaradıcıllığında geniş miqyaslı kompozisiya və böyük texniki çətinlikləri cəmləmişdir.Beləki onun fortepiano konserti (1904)ən azı 70 dəqiqə çəkir, solistin çalğısını maksimum qrup müşayət edir ve axrıncı hissədə isə dinləyicilərdən çıxış zamanı gizlədilmiş xor çıxış etməlidir.

Buzoni 3 operanın muellifidir:”Gəlinlərin seçilməsi”( Die Brautwahl; 1911 almanca hofmana hesr edilib),”Turandot” və “Arlekina”(1917).4-cü opera “Doktor Faust” üzərində o 1916-cı ildə başlamiş ancaq bitirə bilməmişdir, hansıki əlyazması və eskizlər şəklində qalmışdır.1980-ci ildə Buzoni yaradıcıllığını tədqiq edən Entoni Bomond başqa təklif etdi hansıki Buzoninin əlyazmaları Yarnaxa əlcatmaz idi.

Buzoni həmcinin başqa bəstəkarların da musiqilərindeə redaktor ve nasir kimi çıxış edirdi.Ən əsas o Baxın yaradıcıllığında publisist kimi özünü göstərirdi, hansıki orijinal partituraya təsir edirdi: Buzoni tərəfindeə çap olunan (onun tələbələri Eqono Petri və Bruno Mucellini) Baxın əsərlərinin klavirlərinin tam külliyyatında temp,frazirovka , şərhi üçün bütün təkliflər qoyulmuşdur(əvvəldən konsert ifaçılığı üçün qısaldılmış işarələrə qədər ) Buzoni həmçinin Bethoven , Şuman ,Şopen,List ,Brams ve başqalarının partituralarının çap edirdi.