S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

Btig‘doy nem atodasi (A nguina tritici) 
o'simlik nematodalari ichida eng yirigi 
hisoblanadi (39-rasm).
Erkagining uzunligi 2,5 mm, urg'ochisiniki esa 5 mm atrofida bo'ladi. Bu nem a­
toda b ug 'd o y va boshqa boshoqii ekinlarga zarar yetkazadi. Zararlangan bug'd o y - 
ning boshog'ida don o'rnida qora yoki jigarrang bo'rtm a (tugunak) hosil bo'ladi. 
Tugunak ichida 15-17 mingtagacha nematoda lichinkalari bo'lib, ular quruq holda 
oziqlanmay 20 -28 yilgacha yashashi mumkin. U rug'lik b ug'doylarga aralashgan 
tugunaklar ichida yotgan lichinkalari bilan birga yerga tushadi. Nam likda lichinka­
lar tugunakdan chiqib, yangi unayotgan bug'doy maysasining ildiziga kirib, tana- 
sidan yuqoriga ko'tariladi va barg q o 'ltig 'ig a keladi. Bug'doy gullay boshlaganda 
lichinkalar gul g'unchalari ichiga kiradi va gulning kurtagi (murtagi) bilan oziq- 
lanib, tugunak hosil qiladi. Tugunak ichida lichinkalar jinsiy voyaga yetadi. Bitta 
tugunakda 4 0 - 5 0 tagacha nematoda bo'ladi. Bitta urg'ochi nematoda otalangandan 
s o 'n g 2500 tagacha tuxum qo'yadi. Tuxumdan birinchi yoshdagi lichinka chiqadi.
114

---

\ 
/ 
\ /
/ / 
/
1
;
/ ,
\ ■
3 9-rasm . B u g‘doy nem atod asi (A n guina triticij: I-u r g ‘o chisi, Il-b u g ‘doy n em atod asi hi­
lar. zararlan gan yosh b ug'd oy o'sim ligi, III-b u g ‘doy b oshog'idagi don o 'rn iga jig a rr a n g tu-
gu n ak n in g hosil b o'lish i, IV -so g io in b ug'd oy b o sh o g ‘i; \'-b u g 'd o y nem atod asi bilan /a r a r -
langan boslioq.
U tullab ikkinchi yoshdagi lichinkaga aylanadi. Har bir donda 6 -8 ta urg'ochi ne- 
matodalarning nasli rivojlanadi.
Bu nematodalarning zarari bilan ayrim respublikalarda har gektar yerdan 8-1 1 s 
g 'alla kam oiinadi. Oldini olish choralaridan biri g'allani tugunaklardan tozalash- 
dan iborat.