S. Hasanov D. Abdumadjidova N. Ataeva shaxsning bilish jarayonlari

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Diqqatning mohiyati 
Diqqatning fiziologik D x 
asoslari: i u 
q s
q u
a s 
t i 
n y 
i a
n t
g l 
a
r 
i
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
D I Q Q A T
- BOSh MIYA PO’STLOG’IDA 
AYNI VAQTDA YUQORI 
QO’ZG’ALUVChANLIK 
UChASTKASINING 
MAVJUDLIGI 
- YaNGI ShARTLI-REFLETOR
ALOQALARNI HOSIL BO’LIShI 
VA DEFFERENSIYALANIShINI 
MUVAFFAQIYATLI IShLAB 
ChIQILIShI 
 
- DOMINANTA HOLATINING 
MAVJUDLIGI 
- YUQORI VA PAST 
QO’ZG’ALUVChANLIK 
UChASTKALARI O’RTASIDAGI 
SALBIY INDUKSIYANING 
MAVJUDLIGI 
 
KONTSENTRATSIYA 
 
TAQSIMLANIShI 
 
INTENSIVLIGI 
 
TANLOVChANLIK 
 
HAJMI 
 
CHALG’ISHI 
 
TURG’UNLIGI 

---

Diqqat turlari 
D I Q Q A T 
 T U R L A R I 
AVVALDAN 
O’YLANGAN 
BIR YERGA 
TO’PLANGAN 
AVVALDAN 
O’YLANMAGAN 
DINAMIK 
MAQSADGA 
YO’NALGAN-
LIK 
QO’ZG’A- 
LISHNING 
INTENSIV-
LIGI 
TAShKIL 
ETILGAN-LIK 
TURG’UN- 
LIK 
STATIK 
YANGILIK
VA 
G’AYRIODDIY-
LIK 
OB’EKTNING 
DINAMIKLIGI 
Diqqat faoliyat ko’rsatishining shart-sharoitlari 

---

Sezgining mohiyati 

 
FIZIOLOGIK NUQTAI
NAZARDAN QUYIDAGILAR
A K S E T T I R A D I : FAOLIYATINI IFODALAYDI:

 
 
S E Z G I
- Predmetlar va 
voqea-hodisalarni
asosiy tashqi 
belgilarini; 
- Ichki organlarning 
holatini 
- Qo’zg’alishni qabul 
qiluvchi 
retseptorlarni; 
- Markazga intiluvchi 
nerv yo’llari 
o’tuvchilarini; 
- Analizatorlarning 
markaziy po’stloq 
bo’limlarini 

---

Sezgi xususiyatlari 
 
 
 
 
SEZGI
 
XUSUSIYATLARI 
MOSLASHISH 
(ADAPTATSIYA) 
KESKIN 
FARQLANISh 
(KONTRAST) 
 
SEZISHNING 
BOSHLANISHI 
SENSEBILIZATSIYA 
 
KETMA-KET 
OBRAZLAR 

---

Sezgi turlari 
 
 
 
 
 
 
 
Sezgi turlari 
 
EKSTERORETSEPTIV 
INTERORTSEPTIV 
PROPRIOTSEPTIV 
KO’RISH, 
HID BILISH, 
TA’M BILISH, 
ESHITISH, 
HARORATNI SEZISH, 
TAKTIL 
OG’RIQNI SEZISh, 
MUVOZANATNI SEZISh, 
TEZLANIShNI SEZISh 
MUSKUL-HARAKAT 

---

Tafakkurning o’ziga xos xususiyatlari 
 
TAFAKKUR 
 
KECHISHINI O’ZIGA 
XOSLIGI 
 
BILVOSITA 
XARAKTERDALIGI 
 
BILIMGA 
TAYANISHI 
JONLI 
MUSHOHADADAN 
KELIB CHIQADI, 
LEKIN UNI O’ZI 
EMASLIGI 
SO’Z ShAKLIDAGI 
ALOQA VA 
MUNOSABATLARNI 
AKS ETISHI 
INSONNING AMALIY 
FAOLIYATI BILAN 
BOG’LIQ 
TAFAKKURNI TARAQQIY 
ETIShINING O’ZIGA 
XOSLIGI
KO’RGAZMALI-XATTI-
HARAKATLI XARAKTERI 
NARSALAR BILAN 
BEVOSITA ISH KO’RISH 
NARSALAR VA ULARNING 
XUSUSIYATLARINI 
UMUMLASHTIRISH 
PREDMETLI XARAKTERDA 
EKANLIGI 
TAFAKKUR JARAYONINI 
QAYTA QURISH 
MAQSADGA YO’NALGAN 
FIKRLASH FAOLIYATI 
ABSTRAKT-MANTIQIY 
TAFAKKURGA QODIRLIK 

---

Tafakkurning mazmuni 
 
 
 
T 
 
A 
 
F 
 
A 
 
K 
 
K 
 
U 
 
R 
ANALIZ 
SINTEZ 
TAQQOSLASH 
ABSTRAKSIYALASHTIRISH 
UMUMLASHTIRISH
KONKRETLASHTIRISH 
 
 
FIKRLASH
 
OPERATSIYALARI 
 
TAFAKKUR 
SHAKLLARI
 
TAFAKKUR 
TURLARI 
 
TAFAKKUR 
USULLARI 
 
TUSHUNCHALAR
HUKM 
XULOSA CHIQARISH 
ANALOGIYA 
 
KO’RGAZMALI-XATTI-
HARAKATLI 
OBRAZLI 
MAVHUMLIK 
 
INDUKSIYA 
 
 
DEDUKSIYA 

---

Tafakkurning fiziologik asoslari 
Tafakkurning neyron korrelyatlari 
 
Neyron kodlar 
Fikrlash 
operatsiyalarining 
korrelyatlari 
 
TAFAKKUR 
Psixikaning 
funksional 
tizimlarini tuzilishi 
 
Qaror qabul 
qilish darajalari 
Qaror qabul 
qilishning 
chaqirilgan 
potentsiallari 
Qaror qabul qilishning psixofiziologik 
mexanizmlari 

---

Turli asoslarga ko’ra ajratilgan tafakkur turlari 
 
KO’RGAZMALI-XATTI-HARAKATLI 


KO’RGAZMALI-OBRAZLI 


ABSTRAKT-MANTIQIY
 
 
 
 

NAZARIY 
 
 
 
 
AMALIY
 
 
 
 
 
DISKURSIV 

 
 
 
INTUITIV

REPRODUKTIV
(TAKROR IShLAB ChIQARUVChI) 
 
 
 
PRODUKTIV (IJODIY) 

 

 
 
 
TAFAKKUR TURLARI 
 
ShAKLIGA KO’RA 
HAL ETILAYOTGAN 
VAZIFALARNING 
XARAKTERIGA 
KO’RA 
KENGAYTIRIL-
GANLIK 
DARAJASIGA KO’RA 
YANGILIK VA 
ORIGINALLIK 
DARAJASIGA
KO’RA 

---

Xotiraning mohiyati 
 
J A R A Y O N L A R 
T U R L A R I 
 
 
 
 
 
 
X O T I R A 
Eslab qolish 
Saqlab qolish 
Qayta tiklash 
Tanish 
Ko’rgazmali-
obrazli 
So’z-mantiqiy 
Harakat 
Emotsional 
Mexanik 
Mantiqiy 
F I Z I O L O G I K A S O S L A R I 
BOSh MIYANING PO’STLOG’IDA AVVAL SODIR 
BO’LGAN NERV JARAYONLARINING SAQLANIB 
QOLGAN IZLARI 

---

Xotiraning xarakteristikasi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
XOTIRA MAHSULDORLIGI 
 
XOTIRA SAMARADORLIGI 
Hajm 
Tezlik 
Aniqlik 
Davomiylik 
Tayyorlik 

---

Idrokning mohiyati 
Miyaning analitik-sintetik faoliyatining oliy shakli 
 
 
 
 
I D R O K 
IDROK TURLARI 
 
Aks ettirish shakliga 
bog’liq holda 
 
Maqsadga bog’liq 
holda 
Tashkil etilganlik 
darajasiga 
bog’liq holda 
Fazo 
Vaqt 
Harakat 
Oldindan 
o’ylab 
qo’yilgan 
Oldindan 
o’ylab 
qo’yilmagan 
Tashkil 
etilgan 
(kuzatish) 
Tashkil 
etilmagan 
Idrokning fiziologik asoslari 
Neyronlar - detektorlar 
Bosh miya 
po’stlog’ining 
assotsiativ bo’limlari 
“Munosabatga 
bo’lgan refleks” 
Informatsiyani qabul 
qilish, qayta ishlash va 
saqlash bloki 

---

Idrokning o’ziga xos xususiyatlari 
 
 
IDROKNING O’ZIGA XOSLIGI 
IDROK XUSUSIYATLARI 
IDROKNING FIZIK 
XARAKTERISTIKALARI 
TANLOVCHANLIK 
 
YAXLITLILIK 
PREDMETLILIK 
 
APPERTSEPTSIYA 
 
ANGLANGANLIK 
KONSTANTLILIK (DOIMIY, 
O’ZGARMASLIK) 
FAZO 
SHAKL 
HAJMLILIK 
KATTALIK 
CHUQURLIK 
UZOQLIK 
CHIZIQLI 
PERSPEKTIV 
HAVO 
PERSPEKTIVASI 

---

Fazoni idrok etishning xarakteristikasi
 
 
Fazoni idrok etish 
Predmetlarni shakli, 
hajmliligi, va 
kattaligini idrok etish 
Predmetlarni 
chuqurligi va 
uzoqliligini idrok 
etish 
 
Chiziqli va havodagi 
prespektiva 
KO’RISH 
ILLYUZIYALARI 
 
Vertikal chiziqlarni 
qayta baholash 
Predmet 
kattaligini 
noto’g’ri idrok 
etish 

---

Vaqt va harakatni idrok etishning xarakteristikasi 
 
 
 
 
 
VAQT VA HARAKATNI IDROK ETISH 
VAQTNI IDROK ETISH 
TEMP VA RITMNI 
IDROK ETISH 
VOQEA-HODISALARNING 
DAVOMIYLIGINI IDROK 
ETISH 
VOQEA-HODISALAR KETMA-
KETLIGINI IDROK ETISH 
 
HARAKATNI IDROK ETISH 
HARAKAT 
SHAKLI 
APLITUDA 
HARAKAT 
XARAKTERI 
 
TEZLIK 
 
DAVOMIYLIK 
 
TEZLANISH 
 
YO’NALISH 

---

Xarakterning mohiyati 
 
 
 
X A R A K T E R
ATROF DUNYOGA 
BO’LGAN MUNOSABATGA 
KO’RA 
- QAT’IY ISHONGAN 
- QAT’IY MASLAKGI 
YO’Q 
FAOLIYATGA BO’LGAN 
MUNOSABATGA KO’RA 
- SERG’AYRAT 
 
- G’AYRATSIZ 
O’Z-O’ZIGA BO’LGAN 
MUNOSABATGA 
KO’RA 
- ALTRUISTIK 
(g’amxo’rlik) 
- EGOISTIK 
(xudbinlik) 
IRODAVIY 
- JUR’ATLILIK 
- TIRISHQOQLIK 
- DADILLIK 
- MUSTAQILLIK 
- TASHABBUSKORLIK 
 
EMOTSIONAL 
- SHIDDATLILIK 
- TA’SIRCHANLIK 
- INERTLILIK 
(faoliyatsizlik) 
- BEFARQLIK VA 
BOSHQALAR 
INTELLEKTUAL 
- CHUQUR FIKRLASH 
- O’TKIR ZEHINLILIK 
- ZUKKOLIK 
- QIZIQUVCHANLIK VA 
BOSHQALAR 

---

Qobiliyatlarning mohiyati 
 
Ijtimoiy
shart-sharoitlar
Qobiliyatlar
rivojlanishining darajasi 
FAOLIYAT

Shaxsning bilish,

mehnat, ijtimoiy
faolligi

 
 
 
 
GENIALLILIK 
TALANT
ISTE’DOD 
QOBILIYATLAR 
UMUMIY 
MAXSUS 
NISHONALAR 

---

Emotsiya va hissiyotning mohiyati 
 
FARQLANADI
: 
 
EMOTSIYA- 
LAR
HISSIYOTLAR 
- SUB’EKTIV XARAKTERDA EKANLIGI 
BILAN; 
- QONIQISH YOKI QONIQMASLIK HISSINI 
CHAQIRADI; 
- MUHIT BILAN O’ZARO TA’SIRNI AKS 
ETTIRADI; 
- TURLI TUMAN XARAKTERDALIGI BILAN; 
- TINCHLANISH YOKI QO’ZG’ALISHINI 
CHAQIRADI 
- LIMBIK TIZIMNI FAOLIYAT 
KO’RSATISHI; 
- RETIKULYAR FORMATSIYANI 
FAOLIYAT KO’RSATISHI; 
- ADRENALINI QONGA CHIQISHI; 
- BOSH MIYA PO’STLOG’INING 
PESHONA QISMINING ISHI 
FAOLIYATI; 
- IKKINCHI SIGNAL TIZIMINI 
FAOLIYAT KO’RSATISHI 
 
FIZIOLOGIK ASOSLARI 

---

Emotsiya va hissiyotlar klassifikatsiyasi 
 
HISSIYOTLAR 
Intellektual 
Axloqiy
Estetik 
Stenik - Astenik 
Kuchli - Kuchsiz 
Kayfiyat 
Affektlar
Ehtiroslar
EMOTSIYALAR 

---

Kayfiyat va affektlarning o’ziga xos xususiyatlari 
 
Irodaning psixologik xarakteristikasi 
K A Y F I Y A T 
1. EMOTSIONAL 
KECHINMALAR 
INTENSIVLIGINING
SUSTLIGI 
2. EMOTSIONAL 
KECHINMALARNING 
ANCHA-MUNCHA 
DAVOMIYLIGI
3. KECHINMALARNING 
NOANIQLIGI 
4. O’ZIGA XOS DIFFUZ 
XARAKTERLILIGI 
 
A F F E K T L A R 
1. EMOTSIONAL 
KECHINMALAR 
SHIDDATLI NAMOYON 
BO’LISHI 
2. EMOTSIONAL 
KECHINMALARNI QISQA 
MUDDATLILIGI
3. EMOTSIONAL 
KECHINMALARNING 
DIFFUZ 
XARAKTERDALIGI 
4. EMOTSIONAL 
KECHINMALARNI 
NAZORATSIZ, 
BEIXTIYOR HOLDALIGI 

---

I R O D A 
IRODAVIY XATTI-
HARAKATLARNING O’ZIGA 
XOSLIGI 
IRODAVIY XATTI-
HARAKATLARNI BAJARIShDA 
ONG VA 
AVTOMATIZATSIYANING ROLI
ANGLANGAN MAQSADGA 
YO’NALGALIK 
IRODAVIY XATTI-
HARAKATLAR 
TAFAKKUR JARAYONLARI
BILAN BOG’LIQ BO’LGAN 
ANGLANGAN MAQSADGA 
YO’NALGALIK 
HARAKATLAR BILAN BOG’LIQ 
BO’LGAN 
ANGLANMAGAN (AVTOMATIK) 
XATTI-HARAKATLAR 
IRODANING FIZIOLOGIK ASOSLARI 
IRODAVIY XATTI-HARAKATLAR 
SKELETLI 
MUSKULATURA 
NERA TIZIMI (BOSh 
MIYA PO’STLOG’I) 
HARAKAT 
XATTI-HARAKAT 
AKSEPTORI 
FUNKSIONAL TIZIM 

---

Irodaviy harakatlarning psixologik strukturasi 
- 
ODATDAGI QARORLAR QIYINCHILIKLAR 
- 
ASOSSIZ QARORLAR GURUHI: 
- 
ANGLANGAN QARORLAR 1. OB’EKTIV 
2. SUB’EKTIV
 Psixik holatning mohiyati 
IRODAVIY HARAKATLARNING
PSIXOLOGIK STRUKTURASI 
IRODAVIY XATTI-HARAKATLARNI 
SODIR ETISh ISTAGI 
XATTI-HARAKAT MAQSADINI 
TASAVVUR ETISH VA ANGLASH 
BELGILANGAN MAQSADGA ERISHISH 
UCHUN ZARUR BO’LGAN VOSITALARNI 
TASAVVUR ETISH 
USHBU XATTI-HARAKATNI AMALGA 
OSHIRISH NIYATI 
 
XATTI-HARAKATNI 
AMALGA OSHIRISH
QARORI 
IRODAVIY
KUCH BERISHLAR 
QABUL QILINGAN QATORNI 
BAJARILISHI