S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Turkum. 
Tog'rayhon (Origanum I.) - Душица
Tur. 
Tog’rayhon (Origanum tyttanthum Gontsch.) o’simligi bo’yi 30-90 sm. 
bo’lgan ko’p yillik dorivor o’simlik. O’simlikning gullash davrida yig’ib-terib 
olingan yer ustki qismidan dorivor maqsadlarda foydalaniladi. Uning tarkibida 
2,2% efir moyi, 6-8% tanidlar, mikroelementlar, organik kislotalar, C vitamini, 
timol, karvakrol moddalari hamda uning mevasida 28% o’simlik moylari uchraydi.
Dorivorlik xususiyati. Tog’rayxon (Origanum tyttanthum Gontsch.) o’simligidan 
xalq tabobatida ham, ilmiy meditsinada ham foydalaniladi. Uning o’tlaridan 
tayyorlangan damlama balg’am ko’chiruvchi, siydik haydovchi, o’t haydovchi 
vosita sifatida qo’llaniladi. Uning qaynatma va choylari yurak og’riqlarida, 
tutqanoqda, yo’talda, tuberkulyozda, ich ketganda, jigar hastaliklarida 
gipertoniyada, epilepsiyada, ishtaha ochishda, ovqat hazm qilishni yaxshilashda 
ishlatiladi. 
 
Turkum. 
Tog'jambil (Thymus L.) - Тимьян, Чабрец 
Tur.
O’rmalovchi tog’jambili (Thymus serpyllum L.) o’simligi ko’p yillik dorivor 
o’simlik. O’simlikning yer ustki qismlari dorivor hisoblanadi va u yoppasiga 
gullagan davrida yig’ib olinadi hamda soyada quritiladi. Vatani ispaniya va 
Fransiyaning janubi, MDH davlatlarida, Krasnadar o’lkasida, Qrim, Ukrainanaing 
janubida va Moldoviyada o’sadi. 
25
25
M.A. Jo‘rayeva “ Dorivor o‘simliklar atlasi” O‘quv qo‘llanma. T 2019

---

135 
O’rmalovchi tog’jambili (Thymus serpyllum L.) o’simligining yer ustki qismlarida 
ancha miqdorda efir moylari mavjud. Undan tashqari o’simlik tarkibida oshlovchi 
moddalar, achchiq modda va bo’yoqbop moddalar bor.
Dorivorlik xususiyati
. O’simligining qaynatmalari, suyuq ekstraktlari shamollash 
kasalliklarida balg’am ko’chiruvchi vosita sifatida qo’llaniladi. Undan tashqari 
dezinfeksiya xususiyatiga ega. O’rmalovchi tog’jambili (Thymus serpyllum L.) 
o’simligi ham xalq tabobati va ilmiy tibbiyotda keng miqyosda qo’llaniladi