S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Kimyoviy tarkibi
. Savatchaga to‘plangan gullar tarkibida n 0,22-0,8%) efir 
moyi, apiin, kversimeritrin, kversetin, lyuteolin va boshqa (35 tacha birikmalar) 
flavonoidlar, gvayyanolid guruh laktonlaridan matrikarin va matritsin, 
geterotsiklik halqali poliin laktonlar, pioxamazulen, qumarinlar (umbelli-feron,
gerniarin), dioksikumarin, karotin, vitamin S, shilliq, achchiq va boshqa
moddalar bo‘ladi.
Dorivorlik xususiyati
. Dorivor moychechak ichaklarning yopishib qolishi
(ichaklar spazmi) ga, mikroblarga, allergiyaga va yallig'lanishga qarshi hamda 
yaralarni davolovchi ta’sirga ega, Shuning uchun uning dorivor preparatlari 
me’da-ichak (ichak yopishib qolganda va ich ketganda) va ginekologik 
kasalliklami davolashda hamda ter va el haydovchi dori sifatida ishlatiladi.
Bulardan tashqari, moychechak guli yumshatuvchi, antiseptik va
yallig'lanishga qarshi (og‘iz, tomoqni chayqashda, shifobaxsh vanna hamda
klizma qilishda) vosita sifatida. qo‘llaniladi. Moychechak guli tarkibidagi 
kimyoviy birikmalar kompleksi (xamazulen, matntsin, apigenin, gerniarin va
boshqalar) ta’sir etuvchi qism hisoblanadi. Xamazulen tinchlantiruvchi
xossaga hamda ichaklarning yopishib qolishi, allergiyaga va yalliglanishiga 
qarshi ta’sirga ega. Apigenin, apiinva gemiarinlar ham ichaklarning yopishib 
qolishiga qarshi ta’sir qiladi. 
 Turkum. Arslonquloq ( Leonurus L.) 

---

133 
Arslonquyruq turlari MDII davlatlari Yevropa qismi, Kavkaz va G ‘arbiy Sibirdagi 
aholi yashaydigan joylarga yaqin yerlarda, bo‘sh yotgan joylarda, ekinzorlarda va 
boshqa yerlarda o‘sadi. Tibbiyotda arslonquyruqning ikki turi: besh bo‘lakli 
arslonquyruq - пустырник пятилопостной - Leonurus Quinquelobatus L. va 
oddiy arslonquyruq - пустырник сердечный (обыкновенный) Leonurus cardiaca 
L. qo‘llaniladi.
Tur.
Turkiston arslonqulog`i ( L. turkestanicus V. Kreez ). Ko`p yillik o`t. Bo`yi 
40 – 150 sm. Poyasi bir nechta, tik o`sadi, tepasidan shohlangan. Barglari 
panjasimon qirqilgan, rombsimon bo`laklarga ajralgan. Gultoji siyoh pushti rang. 
Iyun-avgust oylarida gullab urug`laydi. Tog` yonbag`irlarida, tog`li rayonlardagi 
ariqlar bo`yi, jarliklar, bog`larda o`sadi
O‘zbekistonda turkiston arslonquyrug‘i