S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Tikanli kovul - Capparis spinosa L. 
Yangi shilingan po‘stlog‘i og‘rigan tishga bosilganda ijobiy natija beradi. Ba’zan 
ochiq yiringli yaralarga qo‘yilganda antiseptik ta’sir qiladi. Bundan tashqari 
o‘simlikdan stenokardiyada, tireotoksikoz, gemorroyda, qandli diabet kasalligini 
davolashda ham foydalaniladi.
Nazorat savollari. 
1.
Dalachoydoshlar oilasi vakillari qayerlarda tarqalgan?
2.
Dalachoydoshlar oilasi vakillarining ahamiyati 
3.
Qovoqdoshlar oilasi vakillarining tur tarkibi qanday? 
4.
Itqovun qayerda o‘sadi va uning tibbiyotda tutgan o‘rni ? 
5.
Ekma bodring qaysi turkumga mansub va hayotiy shakliga ko‘ra qanday 
o‘simlik ? 
6.
Oddiy tarvuzdan xalq tabobatida qaysi xastaliklarda foydalaniladi ? 
7.
Kovuldoshlar oilasi vakillarining tibbiyotda qo‘lanilishi?

---

87 
 11-mavzu. Karamdoshlar (Brassicaceae),Gulxayridoshlar (Malvaceae) oilasi 
Karamdoshlar oilasi – Brassicaceae. 
Bu tartibga 4 ta oila kiradi. Ularga
kovuldoshlar (Capparidaceae) va karamdoshlar (Brassicaceae)oilalari ham kiradi.
 
Karamdoshlar (Brassicaceae)
oiLasi 380 ta turkum va 3000 ga yaqin turni 
birlashtirib, gulli o‘simliklarning eng qadimiy shu bilan polimorf oilalaridan biri
hisoblanadi. Oila vakillari asosan 1, 2 va ko‘p yillik o.‘t o‘simliklar ba’zi 
vakillari chala buta va buta shaklida shimoliy yarim sharning mo‘tadil va sovuq
iqlimli hududlarida o‘suvchi o‘simliklar orasida muhim o‘rinni egallaydi. Barglari 
oddiy, butun yoki qirqilgan, poyada navbatlashib o‘mashgan, yon bargchasiz. 
Gullari oddiy yoki murakkab shingil, ro‘vakto‘pgulIarda joylashgan. Gullari
to‘g‘ri, ikki jinsli, qo‘sh gulqo‘rg‘onli kosachabarglari va gultojibarglari 4
tadan, erkin qarama-qarshi bo‘lib, butasimon joylashgan. Chanchisi 6 ta,
bulardan 4tasi uzun, ikkitasi qisqa, ikki doirada joylashgan urug‘chisi bitta,
ikkita mevabarchalarning qo‘shilib o ‘sishidan hosil bo‘lgan. Tugunchasi ustki, 
ikki uyali, tumshuqchasi ko‘pincha sharsimon. Mevasi odatda pastdan yuqoriga
qarab ikkita pallaga bo‘linadigan ko‘p urug‘li qo‘zoq, qo‘zoqcha yoki bir
urug’i chatnamaydigan yong‘oqcha. Ba’zan qo‘zoq chatnamaydigan bo‘g‘imli 
bo‘lib, faqat bo‘g‘imidan parchalanadi. Urug‘i endospermsiz. Bu oilaga
mansub o‘simliklarning ko‘pchiligi sabzavot o‘simliklari hisoblanib, oziq- 
ovqat sifatida ko‘p ishlatiladi. Boshqa turlari esa dorivor, bo‘yoq beruvchi, 
yem-xashak va manzarali o‘simliklar hisoblanadi.