ŞAHİN ƏHMƏdov

7.4.Elektrik filtrlər (süzkəçlər) 
 
Qazların 
asılmış 
toz 
və 
duman 
hissəciklərdən 
təmizlənməsi üçün ən əlverişli üsullardan biri hissəciklərin 
ionlaşmasına 
əsaslanır. 
Burada 
tacvari 
və 
çökdürən 
elektrodlardan istifadə edilir. 
Çirklənmiş qazlar, elektrik filtirinə daxil olduqda 
müxtəlif xarici təsirlər (rentgen şuaları, radioaktiv şualanma, 
kosmik şualar, qazların qızması və s.) nəticəsində müəyyən 
qədər yonlaşırlar və elektrik cəryanı keçirirlər. Gərkinlik 
artıqca elektrodlar arası fəzadə toz hissəciklərinin daha çox 
miqdarı daha çox yonlaşır, neytral molekullar müsbət ionlara 
və elekronlara çevrilir. Bu proses qazın zərbə ilə ionlaşması 
adlanır. Qazın zərbə ilə ionlaşması silindrik kondensatorlar 
üçün xarakterik olan, ancaq qeyri müxtəlif cinsli elektrik 
1.
Siklon gövdəsi 
2.
qaz daxil olan boru 
3.
təmizlənmiş qaz çıxan boru 
4.
bunker 

---

177 
sahəsində baş verir. Tacvari 1 və çökdürücü elektrodları 
arasında, 3 elektrik xətləri ilə sönən gərginliklik sahəsi 
yaradılır ki, bu da çökdürücüdən tacvari elektroda və ya əksinə 
yönəlir. Elektrodlara gərginlik 4 düzləndiricindən verilir 
(şək.7.2).
Elektrik süzgəçinin sxemi aşağıdakı kimidir. 
Şək. 7.2. 
Aerozol hissəcikləri, elektrodlar arası fəzaya düşdüdə 
səthlərində adsorbsiya edərək, elektrik yükü alırlar və eksyüklü 
elektrod tərəfinə yünəlirlər. Bu proses bir anda baş verir. 
Elektrik süzgəçlərin tozlu qazı təmizlənmə effektliyi 
nəzəri olaraq hesablana bilər: 
x
e
F
w
e



1

η 
=0,95÷0,99
 
F
x
–çökdürücü elektrodun xüsusi sahəsi (çıkdürücü 
elementlərin səthinin təmizlənən qazların sərfinin nisbətinə 
bərabərdir, m
2
c/m
3
) (9) dusturdan görünür ki, elektrik 
süzgəçlərin qaz təmizləmə effektliyi W
e
F
x
artıqca artır. 
W
e
F
x
……… 
3,0 
3,7 
3,9 
4,6 
η ............... 
0,95 
0,975 
0,98 
0,99 
Sənayedə bir sıra quru və yaş elektrik filtirləri istifadə 
olunur: 

---

178 
1.
UQ tipli elektrik filtrlər (Unifikasiya edilmiş, 
horizontal) qazların tozlardan təmizlənməsi üçün 
işlənir. 
2.
“C” tipli yaş elektrik filtrləri. 
3.
İki zonalı elektrik süzgəcləri. 
4.
Elektriki duman və toztutucu süzgəclər; (UPP tipli) 
konstruksiyalar ventilyasiyadan atılan havada təzları 
tutur.