ŞAHİN ƏHMƏdov

2) sənaye-energetik mərkəzlərin ətrafındakı torpaqlar
( 
 

---

173 
FƏSİL 7. 
TEXNİKİ VASİTƏLƏR VƏ ATMOSFERİ 
MÜHAFİZƏ METODLARI. 
 
7.1.
Тозтутма просесинин ясас параметрляри
 
 
Müxtəlif təmizləyici aparatlarda qazların bərk və damcı 
qarışıqlarından ayrılması təmizləmənin ümumi effektivliyi 
əmsalı ilə xarakterizə edilir: 
1
2
1
C
C
C



C
1
, C
2
–təmizləyici aparata daxil olan qazda və oradan çıxan 
qazda qarışığın qatılığıdır. 
Əgər təmizləmə ardıcıl yerləşdirilmiş bir neçə aparatla 
aparılsa, ümumi təmizləmə effekti: 
η
= 1- (1-
 η
1
) (1-
 η
2
)......(1-
 η
n
) 
η
1
, η
2
, η
n
– 
1-ci, 2-ci- ..... n-ci aparatların ümumi effektlilik 
əmsalıdır. Bəzi hallarda fraksiyalar üzrə effektlik əmsalından 
istifadə olunur: 
i
i
i
C
C
C
1
2
1



C
1i
, C
2i
– i fraksiyanın aparatdan əvvəl və sonraki qatılıqları. 
Bundan başqa qarışığın hissəciklərinin təmizləyici 
apatdan keçmə (sürüb getmə) əmsalı hesablanır 
K= 
1
2
C
C
,
göründüyü kimi K=1-
 γ
Toz təmizləyici aparatlarda hidravlik təzyiq itkiləri belə 
hüsablanır: 
2
2
ρW
ıx
gir
P
P
p





ρ,W –
aparatın hesbat aparılan kəsiyində havanın sıxlığı və 
sürətidir.

---

174 
ξ – 
yerli hidravlik itkilər əmsalı 
∆p – həmçinin təcrübə yolu ilə də tapıla bilər. ∆p əsasən 
aparatın müərrikinin gücü hesablanır. 
Təmizləmə prosesində ∆p dəyişir (artır). Odur ki, ∆p
baş
= ∆p
son 
olduqda təmizləmə aparatının işi dayandırılır və o 
təmizlənir. Təmizləyicinin xüsusi toatutumu, onun tutduğu 
tozun miqdarından asılıdır. Bu miqdar iki regenerasiya 
arasındakı vaxt (τ) ərzində tapılır. τ vaxt aşağıdakı düsturla 
hesablanır:

1
C
Q
F
N
h






 
N
– buraxıla bilən toz tutumu, q/m
3
F
– filtrin sahəsi, m
2
Q
h
– filtrdən keçən havanın sərfi, m
3
/saat 
Təmizləyici aparatın hesabatında filtrin məsaməliyi (P) 
tapılır 
V
V
boş
P

V
boş
– boşluqların həcmi 
V – filtr elementinin ümumi həcmi 
Təmizliyən aparatın düzgün seçilməsi üçün tozun və 
dumanın disperslik tərkibini nəzərə almaq lazımdır. Həmçinin 
tozun sıxlığını bilmək lazımdır. Məsamələri olmayan toz 
hissəciklərinin sıxlığı onun həqiqi sıxlığına bərabərdir. 
Çökdürülmüş toz layının sıxlığı layın kütləsinin, onun həcminə 
nisbəti kimi tapılır və 1,2 – 1,5 dəfə yeni çökən tozun 
sıxlığından böyük olur. Tozun islanma və yapışma qabiliyyəti 
nəzərə alınır.