ŞAHİN ƏHMƏdov

3.6. Su ehtiyatlarının tükənməsi və tükənmədən 
mühafizəsi 
 
Məlumdur ki, iri çaylardakı suyun miqdarı onu 
qidalandırıcı kiçik çaylar hesabına olur. Yer kürəsində insanın
əməli fəaliyyətində çayların xüsusilə də kiçik çayların rolu 
böyükdür. Müşahidələr göstərir ki, son zamanlar kiçik çayların 
əksəriyyəti quruma təhlükəsindədir. Bilirik ki, çaylar havanın, 
torpağın temperatur və nəmliyi, mikroiqlimi tənzimləyir. 
Çaylardan su nəqliyyatı, meşə materiallarının axıdılmasında, 
balıqçılıq təsərrüfatının inkişafında, meliorasiya işlərinin 
görülməsində geniş istifadə olunur və bunların təyin 
olunmasında kiçik çayların rolu böyükdür. Həmçinin şəhərlərin 
və yaşayış məntəqələrinin içməli suya tələbatını ödəmək 
üçündə istifadə edilir. 
Qeyd edilənləri nəzərə alaraq çayların mühafizəsi ön 
plana 
çəkilməlidir. 
Kiçik 
çayların 
qurumasına 
səbəb 
regionlarda meşə və kolluqların qırılması, çay sahilinin 
şumlanması, torpaqların su və külək eroziyasına uğraması və s. 
amillərin nəticəsində baş verir. Qeyd olunan səbəblər hesabına 
yeraltı qrunt sularının qidalanması azalır, su yığım hövzənin 

---

84 
strukturu pozulur, çaylara çoxlu miqdarda mexaniki qarışıqlar 
daxil olur ki, bu da çayların qurumasına səbəb olur. 
Göstərilənlərə 
əsasən 
kiçik 
çayların 
tükənmədən 
mühafizəsi üçün tədbirlər görülməlidir, bu da iri çayların 
mühafizəsinin qorunmasına şərait yaradılmasını təmin edir.
Çay axımının nizamlanması üçün su anbarları tikilir və 
kiçik çaylarda belə tədbirin görülməsi baha başa gəlir. Buna 
görə də kiçik çaylarda suyun tükənməsinin qarşısını almaq və 
çirklənmədən qorumaq üçün ucuz başa gələn xüsusi tədbirlərin 
görülməsi daha məqsədəuyğun hesab olunur. Belə tədbirlərdən 
meşə meliorativ, aqrotexniki, hidrotexniki və s. göstərmək olar.