ŞAHİN ƏHMƏdov

Böyük şor gölü 
Abşeron yarımadasının mərkəzində, 
dəniz səviyyəsindən 4 m yüksəklikdə yerləşir. Gölün səthinin 
sahəsi 1300 ha, suyunun həcmi 47,3 mln.m
3
-dir. Göldən 
götürülmüş su nümunələrinin təhlili göstərir ki, gölün suyu 
həddindən artıq çirklənmiş və minerallaşmışdır (120 q/l). 
Yaxınlıqda yerləşən müəssisələrin və yaşayış məntəqələrinin 
tullantı suları bu gölə axıdılır. Gölə il ərzində daxil olan çirkab 
sularının həcmi 8614 min.m
3
təşkil edir. Onun oksigen rejimi 
tam pozulmuşdur və suda konsentrasiyası 1-2 mq/l arasındakı 
tərəddüd edir ki, bu da sanitar normadan 2-4 dəfə azdır. Gölün 
suyunda oksigenin azlığı görünür ki, gölə atılan çirkləndirici 
maddələrin oksidləşməsindən irəli gəlir. Burada oksigenin 
biokimyəvi sərfi 16 mq/l təşkil edir ki, bu da normadan 4 dəfə 
artıqdır. 
Böyük şor gölündə kation və anionların konsentrasiyası 
normanı kəskin şəkildə aşır. Belə ki, kalsiumun miqdarı yol 
verilən qatılıq həddindən (YVQH) 45 dəfə, maqnezium
15 dəfə, xloridlər 205 dəfə, sulfatlar isə 3 dəfə çoxdur. Neft 
məhsulları və fenolların konsentrasiyası sanitar normaları 
uyğun olaraq 66 və 20 dəfə aşmışdır. Detergenlərin də (sintetik 
yuyucu maddələrin) miqdarı normadan 9 dəfə yüksəkdir. Ağır 
metalların 
misin 
konsentrasiyası 
6 
dəfə, 
kadmiumun 
konsentrasiyası isə 2 dəfə normadan artıqdır. 
Hal-hazırda Böyük şor gölünü qurutmağa çalışırlar. Onun 
su hövzəsinin çirklənmə səviyyəsi olduqca yüksəkdir və 
ekoloji təhlükənin artması davam etməkdədir. 
Bülbülə gölü 
səthinin sahəsi 300 ha, dərinliyi 2,5 m 
olmaqla Abşeron yarımadasının mərkəzində yerləşir. Gölə 

---

88 
axıdılan məişət tullantılarının gündəlik miqdarı 25,1 min m
3
, 
uyğun olaraq illik həcmi isə 9162 min m
3
təşkil edir. Bu 
tullantılar əsasən Bakıxanov, Bülbülə, Əmircan və Qaraçuxur 
qəsəbələrinin məişət-çirkab sularından ibarətdir. 
Gölün suyu şortəhər olmaqla minerallaşma dərəcəsi
1,7 
q/l-dir. 
Kationların 
(kalsium 
və 
maqneziumun) 
konsentrasiyası norma daxilində tərəddüd edir, anionların 
(xloridlər və sulaftların) miqdarı isə normadan cüzi dərəcədə 
yüksəkdir. Detergenlərin miqdarı YVHQ-dən 9,5 dəfə, 
fenolların miqdarı 8 dəfə, neft məhsullarının və misin 
konsentrasiyası isə 3,5-4 dəfə artıqdır. Gölün oksigen rejimi 
norma daxilindədir və bu göl Böyük şor gölü ilə müqayisədə 
çirklənməyə o qədər də yüksək dərəcədə məruz qalmamışdır.