ŞAHİN ƏHMƏdov

 
7.2.Тозтутужу апартлар 
Atmosferin 
sənaye 
tozları 
və 
dumanları 
ilə 
çirklənməsindən qorunması üçün toz və duman tutan aparat və 
sistemlərdən istifadə edilir. Hazırda aşağıdakı toztutan 
avadanlıqlar tətbiq olunur 

---

175 
1.
Quru toztutanlar 
2.
Yaş toztutanlar 
Гуру тозтутужулары – бурада тозун газлардан 
(щавадан) 
айрылмасы 
цчцн 
тясир 
едян 
гцввя 
мяркяздянгачма гцввясидир. Бу група сиклонлар, 
тозчюкдцрян камералар, бурульанлы сиклонлар, ъалйцзлц 
вя ротасион типли тозтутужулары, електрик сцзэяжляри вя 
сцзэяжляр дахилдирляр. 
Ням тозтутужулары – бу група Вентури скруббери, 
форсункалы скрубберляр, кюпцк апаратлары вя с. 
дахилдирляр.
 
7.3.Quru toztəmizləyici aparatlar 
 
Quru toztəmizləyici aparatlara müxtəlif konstruksiyalı 
siklonlar (ratasion radial, jalüzlı, burağan) aididr. Onlar havanı 
tozlardan mexaniki yollarla təmizləyir. Məsələn qravitasiya, 
inersiya, Kariolis qüvvələri təsiri hesabına işləyirlər. Qazların 
quru halda təmizlənməsi üçün müxtəlif tipli siklonlardan 
istifadə olunur. Qaz cəryanı siklonda 2 girişi ilə maili sürətdə 
kövdənin daxili səthinə 1 daxil olur və fırlanma-irəliləmə 
hərəkəti ilə kövdə boyunca gedərək 4 bunkerinə keçir. 
Mərkəzdən qaçma qüvvəsinin təsiri ilə toz hissəcikləri siklonun 
divarında toz qatı əmələ gəlir, hansı ki qaz hissəcikləri ilə 
birlikdə bunker 4 tökülür. Bunkerə tökülən toz hissəçiklərinin 
qazdan ayrılması, qaz cəryanın bunkerdə 180
0
dönməsi 
hesabına baş verir. Tozdan ayrılan qaz cəryanı burulğan əmələ 
gətirir və bunkerdən 3 borusu ilə siklonu tərk edir. Siklonun 
normal işlənməsi üçün bunker qermetik olmalıdır, əks halda 
xarici havanın siklona sorulması nəticəsində təmizlənmiş qazla 
birlikdə toz 3 borusuna daxil olur. 
Siklonlar silindrik (CН-II, CН-15, CН-24) və konus (CК-
ЧН-34, СК-ЧН-34М və СДК-ЧН-33 ) formalı olur. Tozluq 
dərəcəsi 0,3-4000 q/m
3
olan qazları quru tozdan təmizləmək 
üçün silindrik siklondan istifadə edilir. 

---

176 
Təmizlənmiş
qaz
1
2
3
4
qaz
toz
Şəkil 7.1.
Siklon
Qazın t
0
=30-50
0
C şeh nöqtəsinin t
0
-dan yüksək olmalıdır 
ki, kondensasiya və şeh damlaları olmasın. Siklonun 
məhsuldarlığı onun diametrindən asılıdır (d artığca Q artır) və
100-68000 m
3
/saat olur. ∆p=750 Pa, təmizləmənin effektlilik 
əmsalı 
η
=0,83-0,975 d> 10 mkm hissəciklər üçün.