ŞAHİN ƏHMƏdov

8.3.Yağ tərkibli qarışıqlardan çirkab suların 
təmizlənməsi 
 
Qarışığın tərkibindən və qatılığından asılı olaraq çirkab 
sularını yağ tərkibli qarışıqlardan təmizləmək üçün çökmə, 
hidrosiklonda emal filizləri könkinləşdirmə flotasiya və 
filtirləmə üsulları tətbiq edilir. 
Çökmə zamanı sıxlığı suyun sıxlığından kiçik olan yağ 
suyun üsündə qalır. Çökmə prosesi həm çökdürüçülərdə, həm 

---

192 
də 
mexaniki 
çirkləndirici 
maddələrin 
cüzi 
qatılığlı 
yağtutanlardas aparılır. Yağ tutucularının quruluşu analoji 
olaraq üfiqi və radial çökdürücülərdə olduğu kimidir (şəkil 7,8) 
Şək.8.2.
Üfiqi çökdürücünün hesabat sxemi 
Şək.8.3.
Radial çökdürücünün sxemi. 
Yağ tutucularında çirkab suların qalma vaxtı 2 saat, 
hərəkət sürəti isə 0,003 – 0,008 m/san-dir. Suda olan yağ 
məhsullarının 
çökməsi 
zamanı 
suyun 
üzərində 
yağ, 
yağtoplayıcı qurğularla kənar edilir (şəkil 9). 
Şək.8.4. 
Yağ tutucunun 
sxemi 
1
– giriş borusu; 
2 – çıxış borusu; 
3 – şlamyığıcı; 
4 – şlamın xaric edilməsi üçün kanal; 
5 – mexaniki təmizləyici
1.
giriş borusu 
2.
çökdürücü kamera 
3.
yağtutucu 
4.
zəncirvari konveyer 
5.
çıxış borusu 

---

193 
Yağ tutucularının hesabı üçün yağ məhsullarının üzmə 
sürətini və çirkab suların sərfini bilmək lazımdır. Onda bu 
hesab tutucunun geometrik ölçülərini və çirkab suların çökmə 
vaxtını tapmağa imkan verir. 
Maşınqayırma sənayesində yağ tərkibli çirkab suları 
təmizləmək üçün, məsələn metalkəsici dəskahlarda axan 
soyuducu mayeni təmizləmək üçün xüsusi reagentlərdən 
istifadə edilir. 
Belə reagentlər kimi Na
2
CO
3
; H
2
SO
4
, NaCl, Al
2
(SO
4
)
3
qarışığından istifadə edilir. 
Yüksək özülüklü vö böyük sıxlığa malik olan çirkab 
suların yağ qarışığından təmizləmək üçün hidrosiklonlardan 
istifadə edilir. Çirkab suların flotasiya üsulu ilə təmizlənməsi 
çirkab suya verilmiş hava qabarcıqları ilə yağ məhsullarının 
suyun üzərində üzməsinin təmini ilə müəyyən edilir. Bu proses 
yağ hissəciklərinin sudakı hava qabardıcıları ilə molekulyar 
birləşməsinə əsaslanır. Əmələ gəlmiş “hissəcik – hava 
qabardıcıları” bir biri ilə toqquşma intensivliyindən, sudakı 
maddələrin qarşılıqlı kimyəvi əlaqəya girməsindən, çirkab suda 
olan havanın təzyiqindən və s. asılıdır. 
Hava qabardıcılarının əmələ gəlmə üsulundan asılı olaraq 
bir neçə növ flotasiya var: pnevmatik, təzyiqli, köpüklü, 
kimyəvi, bioloji, elektrik və s. 
Ən çox təmizləmə sistemində istifadə olunan təzyiqli 
flotasiya qurğusudur (şəkil 8.5).