Samarqand davlat tibbiyot universiteti buxoro davlat tibbiyot instituti

Gospital xirurgiyasi
187 Sahifa 
birdaniga ikkita zararlangan segmentlarni tiklash operatsiyasi o’tkaziladi. 
Arterial 
oqimining 
proksimal 
va 
distal 
qismlari 
zararlanishida 
muvaffaqiyatsiz rekonstruktiv operatsiyalar foizi anchagina yuqori bo’ladi. 
Shuning uchun proksimal qismini alohida zararlanganidagina amaliyotni 
bajarilishi tavsiya etiladi. Jarayonga periferik oqim qo’shilganda 
rekonstruktiv jarrohlik amaliyotlari mufaqiyatsiz bo’ladi. 
Sintetik protezlarni ishlab chiqarilishi bilan qorin aortasi va yonbosh 
arteriyalarda juda kam holatlarda endarterektomiya bajarilmoqda. Birinchi 
bo’lib ochiq endarterektomiyani 1947 yilda J.C. Dos Santos bajardi.
1967 yili H. Harrison et al. eversion endarterektomiya usulini taklif etishdi. 
Keyingi 
yillarda 
ayrim 
jarrohlar 
shu 
usulga 
qaytib 
kelishdi.
P.O. Kazanchyan (2002) aorta-son sogmenti sohasida eversion 
endarterektomiya amaliyotidan so’ng 4 yil ichida 91,3% holda arteriya 
o’tkazuvchanligini kuzatdi, bunda asoratlar va o’lim holatlari kuzatilmadi. 
Tomirlar kaltsinozi bu jarrohlik amaliyotni bajarilishini chegaralaydi. 
Kritik ishemiyada rentgenendovaskulyar amaliyotlar tanlov usuli emas, 
tomirlar oqimini davomiyligi va ko’p qavatli zararlanishi buni 
chegaralaydi. Oqsoqlanishi bor bemorlarda son-taqim osti sohasida 
stenozni dilyatatsiya qilingandan 5 yildan so’ng arteriya birlamchi 
o’tkazuvchanligini 50% bemorlarda saqlanadi. Agar ikkita yoki uchta 
arteriyalar zararlangan bo’lsa, unda 5 yildan so’ng birlamchi 
o’tkazuvchanlik 25% bemorlarda saqlanadi. OSKI bor bemorlada natijalar 
yomonroq bo’ladi, angioplastika amaliyotdan keyingi davrida 90% yaxshi 
natijali bemorlarning 6 oydan so’ng 24% da tomir o’tkazuvchanligi 
saqlanadi. Chuqur son arteriyasining okklyuzion-stenotik jarayon bilan 
zararlanishi 46,3-72% obliteratsiyalovchi aterosklerozli bemorlarda 
kuzatiladi. Ma’lumki, 60 yoshdan oshgan bemorlarda OASOK
20% hollarda uchraydi. Rekonstruktiv amaliyotga ko’rsatma bo’lganda 
bemor yoshi ahamiyatga ega emas, bunda hamroq kasalliklar (YuIK, 
arterial gipertenziya, miya qon aylanishini buzilishi, qandli diabet va b.) 
mavjudligida har xil asoratlarni oldini olish maqsadida ekstraanatomik 
shuntlash (son-o’mrov osti, son-qo’ltiq osti, son-son alloshuntlash) 
jarrohlik amaliyotlarni qo’llash zarur bo’ladi. 

---