Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

Ekskursiya xizmatida ob’ektlarni ko‘rsatish usullari 
Oldindan ko‘rib chiqish usuli.
Bu usul ekskursantlar ob’ekt joylashgan joyga 
kelganlaridan so‘ng qo‘llanilib, ob’ektni kuzatishning birinchi bosqichi 
hisoblanadi. Usuldan foydalanishning ikki varianti mavjud. Birinchi variantda «bu 
... ob’ekti, marhamat tanishib chiqing» so‘zi bilan gid ekskursantlarga ob’ektni 
tashqi ko‘rinishi, ba’zi detallarini mustaqil ko‘rib chiqishlarini taklif etadi. 
Shundan so‘ng gid guruh diqqatini ob’ekt mohiyatini aniqlashga yo‘naltiradi. Bu 
ekskursantlarga: 

voqealar sodir bo‘lgan tarixiy joy haqida tasavvur uyg‘otish; 

mazkur ob’ektni tabiiy holatda tasavvur qilish; 

ob’ektga baho berish; 

ob’ektning tabiiy muhiti haqida tasavvurga ega bo‘lish imkonini beradi. 
Oldindan ko‘rib chiqish usulidan foydalanishning ikkinchi variantida gid 
avvaliga qisqa chiqish so‘zi (5-6 daqiqali) bilan guruhga ob’ektni kuzatish 
jarayonida qanday o‘ziga xos jihatlarga e’tibor qaratish lozimligini ta’kidlab o‘tadi.
Ekskursiya 
xizmatida 
ob’ektlarni 
ko‘rsatish 
usullari 
Ko‘rish orqali 
rekonstruksiyalash
Voqealarni 
jonlantirish
Panoramali 
ko‘rsatish
Ko‘rganlarni 
taqqoslash
Memorial taxtani 
ko‘rsatish
Oldindan ko‘rib 
chiqish

---

122 
Panoramali ko‘rsatish usuli. 
Bu usul ekskursantlarga joyning umumiy 
ko‘rinishini kuzatish imkoniyatini beradi(masalan, Samarqand viloyatidagi 
«Registon» maydoni). Panoramali ko‘rsatishda maxsus maydonchalar, minoralar, 
ko‘priklar va boshqa baland nuqtalar tanlanadikim, u yerdan shahar, maydon, 
vodiy, daryolar xuddi kaftdek namoyon bo‘ladi. Keng manzarani ekskursantlar faol 
qabul qilishi uchun kompozitsion markaz tanlanadi va guruhning diqqati unga jalb 
etiladi. Panoramali ko‘rsatishning yana bir o‘ziga xosligi shundaki, ekskursantlar 
nigohi ko‘plab ob’ektlarga tushadi. Gid mavzuni yoritadigan ob’ektlarni, 
umumiylikdan xususiylikka qarab ko‘rsatishi kerak.