Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

Ko‘rish orqali rekonstruksiyalash (qayta tiklash)
.«Rekonstruksiya» 
tushunchasi biror narsani qoldiqlar yoki yozma manbalarga asoslanib dastlabki 
ko‘rinishini qayta tiklash ma’nosini anglatadi, ya’ni so‘zlar yordamida tarixiy 
ob’ektning dastlabki holatini ekskursantlarning tomoshaviy taassurotiga tayanib 
tiklaydi. Bu usul urush, xalq qo‘zg‘oloni, qatl va boshqa voqealar bo‘lib o‘tgan 
tarixiy joylar ko‘rsatilayotganda qo‘llaniladi. Davlat arboblari, mashhur 
yozuvchilar, olimlar, bastakorlar, rassomlar hayoti va faoliyati bilan bog‘liq 
joylarni ko‘rsatishda ham ushbu usulni qo‘llash mumkin. Usulning vazifasi 
ekskursantlarga ushbu joyda bo‘lib o‘tgan tarixiy voqea, bino va inshootning 
dastlabki holatini ko‘z oldida gavdalantirish imkoniyatini berishdir. 
Ob’ekt yillar ta’sirida xarobaga aylangan bo‘lsa, uning saqlanib qolgan 
qismlari va detallari gidga ko‘rish orqali rekonstruksiyalash usulini qo‘llashga 
yordam beradi. Agar saqlanib qolgan qismlari bo‘lmasa «gid portfeli»dagi 
ko‘rgazmali vositalar (fotosuratlar, chizmalar, tasviriy san’at materiallari) qo‘l 
keladi. Ko‘rish orqali rekonstruksiyalash usulining muvaffaqiyati gidning 
tayyorgarligi darajasiga bog‘liq bo‘lib, uning malakaviyligi voqealar haqida 
ekskursantlarga ishonarli hikoya qilish, ko‘z o‘ngida gavdalantirish imkonini 
beradi. 
Voqealarni jonlantirish usuli. 
Voqealarni konkret joy bilan bog‘lashda 
ushbu usul muhim ahamiyatga ega. Bu usul ekskursantlar diqqatini voqea bo‘lib 
o‘tgan ma’lum joyga qaratish imkonini beradi. Ma’lumotlarni yetkazishda usul 

---

123 
umumiylikdan xususiylikka o‘tishni nazarda tutadi. Masalan, Samarqand vino 
zavodidagi ekskursiya xizmatida «Aynan shu joylarda dunyoda tanilgan vinolar 
tayyorlanadi» deb gapirib o‘tish mumkin. 
Ko‘rganlarni taqqoslash usuli.
Ekskursiya 
xizmati 
metodikasida 
taqqoslashning har xil turlari qo‘llaniladi: ko‘z oldida turgan ob’ektni boshqa bir 
ob’ekt bilan taqqoslash, xayolan tiklanayotgan yoki avval ko‘rsatilgan ob’ekt bilan 
taqqoslash. Ushbu jarayonda bir-biriga o‘xshash ob’ektlar yoki turlicha ob’ektlar 
ham solishtirilishi mumkin. Taqqoslash usuli ekskursantlarga ob’ektning haqiqiy 
o‘lchamini tasavvur qilish(ob’ektninng balandligi, uzunligi, kengligi va sh.k.), 
hikoyadagi raqamlar, dalillar, misollar sonini kamaytirish, tushuntirishga ketadigan 
vaqtni tejash imkonini beradi. Ushbu usulning vazifasi – ob’ektning o‘ziga 
xosligini, jozibadorligini aniqlab berishdir.