Mehnat taqsimoti - mehnat turlarining bir-biridan ajralib mustaqil ahamiyat kasb etishi; mehnat turlarining ixtisoslashuvi.
Mehnat taqsimoti yuz berganda bir mehnat turidan ikkinchisi, ikkinchisidan uchinchisi va h.k. ajralib chiqadi va shu jarayon uzluksiz davom etaveradi. Har bir mehnat turi mustaqil vazifani boshqa mehnat turlari bilan bogʻlanib, ishlab chiqarish da qatnashgan holda bajaradi. Mehnat taqsimoti mehnat turlarini koʻpaytirib, ularni ayrim kishilarga kasb sifatida birkitib qoʻyadi. 21-asr boshlarvda Mehnat taqsimoti tufayli dunyoda 30 ming xil kasb mavjud boʻldi. Mehnat taqsimoti mehnat unumdorligini oshiradi. Jamiyat taraqqiyotida Mehnat taqsimoti 3 yoʻnalishda boradi: Umumiy Mehnat taqsimoti — yirik mehnat turlarining bir-biridan ajralib, yirik sohalarni tashkil etishi. Bunda mehnatning moddiy va nomoddiy, agrar, industrial va servis sohasidagi turlari paydo boʻladi; X u susiy Mehnat taqsimoti — yirik sohalar ichidagi Mehnat taqsimoti — muayyan sohadagi mehnat ixtisoslashadi, mehnat turlari koʻpayadi. Agrar mehnat dehqonchilik, chorvachilik, bogʻdorchilik mehnati turlariga ajraladi. Sanoatdagi mehnat undirma va ishlama, ogʻir va yengil sanoatdagi mehnat turlariga ajraladi. Qisman Mehnat taqsimoti — korxona doirasida boʻladigan mehnat turlarining ixtisoslashuvi.
Mehnat taqsimoti- mehnat faoliyatining turli turlarini tabaqalash va amalga oshirishning ijtimoiy shakllarida sodir bo'ladigan, mehnat faoliyatining ayrim turlarini ajratish, o'zgartirish, birlashtirishning tarixan o'rnatilgan jarayoni.
Farqlash:
Ijtimoiy ishlab chiqarish tarmoqlari bo‘yicha umumiy mehnat taqsimoti;
Tarmoqlar ichida xususiy mehnat taqsimoti;
Texnologik, malaka va funktsional xususiyatlarga ko'ra tashkilotlarda yagona mehnat taqsimoti.
Bu uyushgan mutaxassislar guruhining umumiy mehnat unumdorligining oshishiga sabab bo'ladi (sinergistik ta'sir):
Oddiy takrorlanuvchi operatsiyalarni bajarish ko'nikmalarini va avtomatizmini rivojlantirish
Mehnat taqsimoti kontseptsiyasini Adam Smit o'zining besh jildlik "Xalqlar boyligining tabiati va sabablarini o'rganish" risolasining dastlabki uch bobida to'liq tasvirlab bergan.
Ajratish ijtimoiy bo'linish mehnat- jamiyatda taqsimlash ijtimoiy funktsiyalar odamlar o'rtasidagi - va xalqaro mehnat taqsimoti.