Sayali sadiqova

 
əvəzinə 
"müftəh”,
"xateme"
əvəzinə 
"müxtəm"
,
"ruzi”
 
əvəzinə 
"rizq"
, 
"dərviş”
əvəzinə 
"fəqir"
,
 "nasəza" 
əvəzinə 
"naməqul”
,
 "dəstar"
 
əvəzinə 
"dulbənd” 
və s. işlətmişdir. Bu hal "Şühədanamə"də 
müşahidə olunur. 
Bəvazicinin söz yaradıcılığı sahəsindəki fəaliyyətinin bir 
qismi də mütərcimin fars dilindən “kalka” şəklində tərcümə yolu 

---

88 
ilə yaratdığı və yazılı ədəbi dilə gətirdiyi (deməli, onu həm də 
zənginləşdirdiyi) quruluşca mürəkkəb olan sözlərdən ibarətdir. 
Maraqlıdır ki, bu qəbildən olan mürəkkəb sözlərin bir çoxunda 
ikinci tərəfdə 
-ıcı, -ici
şəkilçisindən istifadə olunmuşdur. Öncə 
həmin sözlərdən bir neçəsini ümumi şəkildə diqqətə çatdırırıq: 
əzabendirici, qaniçici, ayinəsalıcı, qeybətedici, ipdəoynayıcı, 
panbuqatıcı, tavarsatıcı, sikkəurucı, suyatalıcı, gözədərmansa-
lıcı
və s. Qeyd edək ki, bu sözlərin farsca qarşılıqlarının bəziləri 
fars mənşəli yox, ərəb mənşəlidir və həmin dildə quruluşca sadə 
sözlər sayılır. Məsələn: 
zərrab
 – sikkəurucu, 
həllac 
– pambıqatı-
cı, 
qəvvas 
– suyatalıcı, 
kəhhal
 – gözədərmansalıcı.
Bəvazicinin 
sikkəurucu 
kimi tərcümə etdiyi 
zərrab
sözünün çağdaş dilimiz-
dəki qarşılığı 
pulkəsən, sikkəvuran
leksemləridir. Göründüyü ki-
mi 
sikkəvuran
sözü ilə Bəvazicinin işlətdiyi 
sikkəurucu
arasında-
kı əsas fərq şəkilçidədir, yəni – an əvəzinə -ucu işlənmişdir.
Həllac
(pambıqatan, yunatan)
sözü isə indi də ədəbi dili-
mizdə işlənir. Maraqlıdır ki, Bəvazici də həmin sözü əlyazmanın 
başqa bir yerində eynilə işlətmişdir. Aydındır ki, onun qarşılığı 
olaraq işlənmiş 
pambıqatıcı 
sözü Bəvazicinin söz yaradıcılığı 
sahəsindəki fəaliyyətinin məhsuludur. 
Qəvvas – suyatalıcı
sözləri də bu qəbildəndir. Belə ki, 
qəv-
vas
köhnəlmiş sözlər sırasına daxil edilsə də, bu leksem klassik 
ədəbiyyatımızda son dövrlərə qədər işlənmişdir . Onu da qeyd 
edək ki, Bəvazicinin öz yaradıcılığının məhsulu olan 
suyatalıcı
sözünün əvəzində hazırda ədəbi dilimizdə 
dalğıc
sözü işlənir. 
Tərcümədə 
kəhhal
sözünün qarşılığı olaraq işlənmiş 
gözədər-
mansalıcı
sözünü də Bəvazici özündən yaratmış və yazılı ədəbi 
dilimizə gətirmişdir. 
Yuxarıda qeyd olunan mürəkkəb sözlərdən 
ayinəsalıcı, ip-
dəoynayıcı
və 
tavarsatıcı
sözlərini isə Bəvazici fars dilindən kal-
ka şəklində tərcümə yolu ilə yaratmışdır. Bu sözlərdən birincisi-
nin farscası 
ayinesaz, 
ikincisininki 
rəsənbaz,
üçüncüsününkü isə 
soturforuş
sözüdür. Farsmənşəli hər üç söz isim və feil kökün-
dən düzəlmişdir. Onların türkcə qarşılıqları da eynilə belədir. 
Bəvazici 
soturforuş
sözü ilə oxşar quruluşlu farsmənşəli 
mürəkkəb sözlər olan 
miveforuş 
(meyvəsatan) və 
bərdeforuş

---

89 
(qulsatan) sözlərinin qarşılıqları kimi 
yemişsatıcı
və 
əsirsatıcı
leksemlərini də işlətmişdir.
Bəvazicinin işlətdiyi digər mürəkkəb sözlər də 
(əzabendiri-
ci, qaniçici, qeybətedici)
fars dilindən kalka şəklində tərcümə 
olunmuşdur. 
Bəvazici orijinaldakı mürəkkəb sözləri nadir hallarda bir 
neçə sözdən ibarət birləşmə şəklində də vermişdir. Belə tərcümə 
bir növ sözün izahı təsirini bağışlayır. Məsələn: 
"