Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

Кожин Анатолий Викторович
– доктор педагогических наук, профессор Ярославского 
государственного университета им. П.Г. Демидова (Россия, Ярославль) 
Вишневский Михаил Иванович
- доктор философских наук, профессор, Заслуженный 
работник образования Республики Беларусь, заведующий кафедрой философии. Могилёвский 
государственный университет имени А.А. Кулешова (Республика Беларусь, Могилёв) 
 
To'plamda 
"Boshlang‘ich ta’limga xalqaro baholash dasturlarini joriy etishning istiqbollari"
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiyasiga olimlar, doktorantlar, o'qituvchilar, tadqiqotchilar, 
magistrlar tomonidan taqdim qilingan va ularning izlanishlarini o‘zida aks ettirgan maqolalar 
mo‘jassamlashgan. 
Anjuman to'plami elektron shaklda taqdim etilgan, mualliflik nashrini saqlab qolgan materiallar 
asosida tayyorlangan. To‘plamda nashr etilgan maqolalardagi ma’lumotlarning haqqoniyligiga mualliflar 
mas’uldirlar.
В сборнике представлены результаты актуальных научных исследований ученых, докторантов, 
преподавателей, 
аспирантов, 
магистров, 
бакалавров 
и 
преподавателей 
средних 
школ, 
предосставленные на международную научно-практическую конференцию «Перспективы внедрения 
международных программ оценки качества в образовательный процесс:теоретические и практические 
исследования» 
Сборник научных трудов подготовлен по материалам, представленным в электронном виде, 
сохраняет авторскую редакцию. Всю ответственность за содержание несут авторы.
УДК 372.3.B79 ББК 74.202.4

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI
 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
37 
barangligiga erishishga, nostandart tafakkur qilishga, shuningdek, o`z-o`zini rivojlantirish yo`llarini 
tushunishga imkon yaratadi. 
Integrativ ta’limda - fanlararo bilimlarni (integrativ bilimlarni) chuqurlashtirish va oshirish, 
ularni shakllantirish o`rganiladi. 
Integrastiyalash mobaynida bir-biriga bog`liqlikning hajmi oshadi va tartibga tushadi, shu tizim 
qismlarning ishlashi va o`rganish ob’ektining yaxlitligini tartibga solinadi. Ta’limni 
integratsiyalashning asosiy maqsadi boshlang‘ich maktabdayoq tabiat va jamiyat haqida yaxshi 
tasavvur asoslarini qo‘yish va ularning rivojlanishi qonunlariga o‘z munosabatini shakllantirishdir8. 
Ilmiy dunyoqarashni shakllantirishda yashirin aloqadorlik va bog‘lanishlarni aniqlay bilish, 
fanlararo bog‘lanish, ya’ni uzviylikni ta’minlash bugungi kuning eng dolzarb masalalaridan biridir. 
Chunki fanlararo aloqadorlik ta’minlangan holda, darsni tashkil qila olgan o‘qituvchi o‘quvchilarda 
o‘zining faniga bo‘lgan qiziqishini oshiribgina qolmasdan, mazkur fanni o‘zlashtirishga yordam 
beradi. Fanlararo aloqadorlikni tizimli tarzda amalga oshirish natijasida o‘quv-tarbiya jarayonining 
aloqadorligi sezilarli darajada ortadi. O‘quvchilarda dialektik tarzda fikrlash ko‘nikmalari shakllandi. 
Boshlang`ich ta’limdagi o`qish darslarini ona tili, tarbiya(odobnoma), shuningdek, rasm, 
tabiatshunoslik, mehnat fanlari bilan bog`lab o`qitish uchun modulli dars texnologiyalariga amal 
qilmoq joiz. Chunki bunday darslar O`quvchilarni ijod qilishga, mustaqil fikrlashga o`rgatadi. 
Hozirgi kunda integrastiyaning bir necha usullari qo`llaniladi. Ulardan biri bir nechta fanlarni 
bir fanga birlashtirish g`oyasidir. Bugungi kunda mazkur masalada ko`plab xorijiy mamlakatlar 
olimlari boshlang`ich maktablarining o`ziga xos xususiyatini integrastiyalash muammolarini tadqiq 
etmayotganliklarida ko`rish mumkin. 
Ular ilgari surayotgan ayrim ta’limotlar mohiyatiga to`xtalamiz. Integrativ ta’limning bosh 
maqsadi bolani tabiat, jamiyat, fan, san’at bilan, bir so`z bilan aytganda dunyo bilan suhbatga tortish, 
mazkur suhbat mobaynida faqat odamlar suhbatlashadigan til bilangina emas, hayvonlar, o`simliklar 
tili bilan, rassomlar, musiqachilar, olimlar foydalanadigan tildan foydalanishga yo`naltirish g`oyasi, 
kichik maktab O`quvchisiga fikr doirasi keng bo`lgan muloqot san’atining boshlang`ich savodini 
egallashda yordam berish. Bu savod o`z ichiga odamlar bilan muloqotdan tortib (tengdoshlar, katta 
yoshdagilar, kichik yoshdagilar) o`z-o`zi bilan muloqotdan to atrof-muhitdagi hodisalar bilan 
muloqotni kiritadi, integrativ ta’limning maqsadlaridan yana biri o`zi yashayotgan olam haqida narsa 
va hodisalar orasidagi bog`liqlik, o`zaro yordam, moddiy va madaniyatning turli-tumanligi haqida 
keng va eng asosiysi, insonning ichki (ma’naviy) va (ijtimoiy) dunyosi haqida, olamda hukm 
suruvchi qonunlar (tabiiy, ilmiy, tarixiy, axloqiy) haqida tushuncha berish. Asosiy urg`u faqat 
ma’lum bilimlarni egallashgagina emas, balki obrazli fikrlashni rivojlantirishga beriladi.Tarbiyaning 
muvaffaqiyati o`qituvchi tarbiyaning u yoki bu metodi va usulini qanchalik maqsadga muvofik 
qo`llanishiga, ular mazkur jamoaning tarbiyaviy tizimiga qanchalik joriy etilganligiga, 
ko`llanilayotgan tarbiyaviy metodlar, usullar va vositalar tarbiya soxasida ko`yilgan vazifalar va 
maqsadlarga kanchalik mos kelishiga, bola shaxsiga kompleks ta`sirini qanchalik ta’minlashiga 
bog‘liqdir.