See discussions, stats, and author profiles for this publication at

15.1-rasm. Axborotlarga nisbatan xavf-xatarlar tasnifi. 
Tarmo
qq
a ta’sir uslubi: 
- interaktiv; 
- paketli;
Foydalaniladigan vositalar bo‘yicha: 
- standart dasturiy ta’minot; 
- maxsus dasturiy ta’minot;
Xavfning ma
q
sadi bo‘yicha: 
- maxfiylikni buzish; 
- yaxlitlikni buzish; 
- ishonchlilikni buzish. 
Ta’sir tamoyili bo‘yicha: 
- obyekt (fayl, kanal)ga subyekt 
(foydalanuvchi) ni kirish 
imkoniyatidan foydalanish 
bilan; 
- yashirin kanallardan 
foydalanish bilan. 
Ta’sir xarakteri bo‘yicha: 
- aktiv ta’sir (
q
oidani buzish); 
- passiv ta’sir (kuzatish va 
tahlil).
Axborotlarga nisbatan xavf - xatarlar (tahdidlar) tasnifi 
Foydalanishdagi xatoliklar 
bo'yicha: 
- xavfsizlik siyosatining 
noadekvatligi; 
- adminstrator xatolari; 
- dasturdagi xatolar. 
Ta'sir usuli bo'yicha: 
- obyektga bevosita ta'sir; 
- ruxsatlar tizimiga ta'siri; 
- bilvosita ta'sir. 
Hujum obyektining holati 
bo'yicha: 
- saqlash (diskda, lentada); 
- alo
q
a kanali bo'yicha uzatish; 
- 
q
ayta ishlashlar 
(foydalanuvchi jarayoni hujum 
obyekti bo'lganda). 
Hujum obyekti bo'yicha 
- ma'lumotlarni 
q
ayta ishlashning 
avtomatlashtirilgan tarmo
q
lari 
subyektlari; 
- ma'lumotlarni 
q
ayta ishlashning 
avtomatlashtirilgan tarmo
q
lari 
obyektlari; 
- umuman ma'lumotlarni 
q
ayta 
ishlashning avtomatlashtirilgan 
tarmo
q
lari; 
- foydalanuvchilar jarayonlari; 
- ma'lumotlar paketlari va 
alo
q
a kanallari. 

---

443 
Axborot 
xavfsizligi
 
deb, 
axborotlarni 
yo‗qotish 
va 
o‗zgartirishga yo‗naltirilgan tabiiy yoki sun‘iy xossali tasodifiy va 
kutilmagan ta‘sirlardan hamda ushbu axborotni saqlovchi, 
uzatuvchi uskuna va tizimlarni himoyalanganligiga aytiladi. 
Boshqacha aytganda, axborot xavfsizligini ta‘minlovchi va 
boshqaruvchi texnologiyalar to‗plami, standartlar va boshqaruv 
usullari bo‗lib hisoblanadi.
 
Ilgarigi xavf faqatgina konfidensial 
(maxfiy) xabarlar va hujjatlarni o‗g‗irlash yoki nusxa olishdan 
iborat bo‗lsa, hozirgi paytdagi xavf esa kompyuter ma‘lumotlari 
to‗plami, elektron ma‘lumotlar, elektron massivlardan ularning 
egasidan ruxsat so‗ramasdan foydalanishdir. Bulardan tashqari, bu 
harakatlardan moddiy foyda olishga intilish ham rivojlandi. 
Axborotning himoyasi
 
deb, boshqarish va ishlab chiqarish 
faoliyatining axborot xavfsizligini ta‘minlovchi va tashkilot 
axborot zaxiralarining yaxlitliligi, ishonchliligi, foydalanish 
osonligi va maxfiyligini ta‘minlovchi qat‘iy reglamentlangan 
dinamik texnologik jarayonga aytiladi. Axborotlarga nisbatan 
xavf-xatarlar 
tasnifi 
xavfsizlik 
siyosatining 
eng