ŞƏhla məHƏMMƏd qizi rzayeva leyla zakir qizi əLİyeva

Şah İsmayıl Xətainin
sosial-iqtisadi baxışları mənsub 
olduğu sinfin mövqeyi və dövrünün sosial-iqtisadi xüsusiy-
yətlərinin təsiri ilə formalaşmışdır. Onun sosial-iqtisadi baxış-
ları başçılıq etdiyi Səfəvi feodal dövlətinin iqtisadi siyasətində 
öz ifadəsini tapmışdır. Onun baxışlarında parçalanmış və zəif 
düşmüş Azərbaycan əyalətlərini vahid bir dövlətdə birləşdir-
mək siyasəti, ölkə daxilində sosial münaqişələrin ləğvi, vergi 
islahatları yolu ilə siniflərin mənafelərinin balanslaşdırılması, 
ticarət yolları təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və ölkə daxi-
lində və xaricində ticarətin inkişafı üçün şəraitin yaradılması 
məsələləri xüsusi yer tutur. 
Böyük şair, dahi mütəfəkkir, görkəmli filosof və alim 
Məhəmməd Fizulinin
sosial-iqtisadi baxışları onun elmi və 
fəlsəfi xarakterli 
"Leyli və Məcnun" poemasında, "Rindü-
Zahid" əsərində, "Şikayətnamə"
adlı məktubunda və "Mət-
ləül-etiqad" əsərində ifadə olunmuşdur. 
Fizuli əsərlərində insanlar arasında həyat nemətlərinin 
qeyri-bərabər bölgüsünə xüsusi diqqət yetirmiş, sosial-iqtisadi 
qaydaları pisləmişdir.

---

53 
Azərbaycanda ictimai fikir tarixində 
Abbasqulu Ağa 
Bakıxanov 
(1794-1848)yaradıcılığı xüsusi yer tutur. A.Bakıxa-
nov cəmiyyətin inkişafı prosesini idealist mövqedən nəzərdən 
keçirmiş və bu prosesin əsas məzmununu cəmiyyətin üstquru-
munun dəyişilməsi ilə əlaqələndirirdi. O, cəmiyyətin inkişaf 
qanunauyğunluqlarını aydınlaşdırmağa çalışmış, şahların əda-
lətsizliyinin əleyhinə olduğunu, insanların yaşayışının əsas şərti 
kimi əməyin rolunu şərh etmişdir. 
"Gülüstani-İrəm", "Təh-
rib-al-Əxlaqi", "Nəsihətnamə
" və digər əsərlərində əməyə, 
elmə məhəbbət hissi təbliğ etmişdir. O,