ŞƏhla məHƏMMƏd qizi rzayeva leyla zakir qizi əLİyeva

 
Aşağıdakı misala müraciət edək: 
Fərz edək ki, iki alıcı mövcuddur. Qrafikdən göründüyü 
kimi iki prinsipə əsaslanan istehlakçı əmtəə əldə etmək üçün 
iki meyardan – Q və P (keyfiyyət və mümkün qiymət) birini 
seçməlidir (bax: şəkil 14.2):
Q
optimallaşdırma 
Q 
məmnunolma 
+ a 
+ a 
+ 6 
+ v 
+ 6 + b 
+ r + d 
+ e 
+ r + d 
+ e 
+ k 
+ d 
+ m Q

- - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
+ k + L + m 
P 
P

p
Şəkil 14.2. 
Əgər istehlakçı öz seçimini optimallaşdırırsa o zaman o 
(a) variantı üzərində dayanacaqdır. İki parametrin seçimi P və 
Q maksimumdur. Əgər istehlakçı xərclərə yol verirsə və infor-

---

302 
masiyanı emaldan keçirirsə o zaman o qabaqcadan özünə qəbul 
edilə biləcək seçimi P
1 
və Q
1 
meyillənir və birinci variant üzə-
rində dayanır və məqbul kimi (r) götürür. 
Yeni institusional iqtisadiyyat ekzogen xarakterli üstün-
lüyü və onun sabitliyini şübhə altına qoyur. D.Nort göstərir ki, 
institutların qarşılıqlı fəaliyyəti ikili xarakter daşıyır. İnstitutlar 
maraqlara təsir göstərir, eyni zamanda fərdlər institutların
çərçivələrini dəyişirlər. 
Yeni institusional iqtisadiyyatın proqramı dolğun şəkildə 
müqavilələr iqtisadiyyatının nümayəndələri L.Teveno, O.Fav-
ro, A.Orlean və P.Buaye işləmişlər. Müqavilələr iqtisadiyyatı 
çox gənc, lakin sürətlə inkişaf edən institusional istiqamətlər-
dən biridir. Müqavilələr iqtisadiyyatı keçən əsrin 80-ci illərində 
Fransada yaranmışdır. Yaranmış bu cərəyana aşağıdakı elm 
istiqamətləri daxil idi: neoklassiklərin nümayəndələri, sosioloq-
lar, tənzimlənmənin postmarksist nəzəriyyəçiləri və filosoflar. 
Müqavilələr iqtisadiyyatının həlledici təhlil nöqtəsi fərdlər 
arasında olan ümumi razılıqların qarşılıqlı fəaliyyəti idi. 
Nəticə etibarilə qeyd edə bilərik ki, mövcud olan, lakin 
bir-birindən fərqlənən iki radikal yanaşma məhdudiyyətin yeni 
tipini təşkil etməyə imkan verir ki, bu da iqtisadi nəzəriyyədə 
mühüm əhəmiyyət kəsb edir.