Selçuklu hanedaninin önemli Bİr mensubu: İbrahim yinal cihan PİyadeoğLU
Tuğrul Bey ile İbrahim Yınal Arasındaki Mücadele
Yüklə 278,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Tuğrul Bey ile İbrahim Yınal Arasındaki Mücadele
Başarılı bir şekilde tamamlanan Anadolu ve Azerbaycan faaliyetlerinden sonra 441/1049-1050 tarihinde Tuğrul Bey, İbrahim Yınal’ın hâkimiyetinde bulunan Hemedân şehri ve el-Cibâl bölgesinin kendisine teslim edilmesini istedi. İbrahim Yınal ise kardeşinden gelen bu teklifi kabul etmediği gibi, ağabeyiyle aralarında husumet çıkarmakla itham ettiği veziri Ebû Ali’yi cezalandırma yoluna gitti. Ardından askerleriyle birlikte Tuğrul Bey’in yanından ayrılarak onunla mücadeleye giriştiyse de mağlup olmaktan kurtulamadı. Ardından Tuğrul Bey, onun hâkimiyetindeki bölgeyi ele geçirince, İbrahim Yınal kaçarak Sermâc Kalesi’ne sığındı. Müstahkem bir kale olmasına rağmen, Tuğrul Bey’in sahip olduğu askerî güç sayesinde İbrahim Yınal kaleden indirildi. Tuğrul Bey kendisine karşı isyan etmiş olmasına rağmen, kardeşine iyi davranmış, daha önceleri onun hâkimiyetinde bulunan yerlerin büyük kısmını kardeşine iktâ etmiştir. Ayrıca ona isterse kendisine iktâ edilen bölgeye gitmesi veya kendisinin yanında kalması şeklinde teklifte bulunmuş, İbrahim Yınal da Tuğrul Bey’in yanında kalmayı uygun bulmuştu. 42 Aslına bakılırsa Tuğrul Bey’in bu teklifi eski Türk geleneğine uygun değildi. Geleneğe göre bölge İbrahim Yınal tarafından ele geçirildiği için onun hâkimiyetinde kalmalıydı. Nitekim Dandanakan Savaşı’ndan sonra toplanan kurultayda fethedilecek olan bölgeler de paylaşıma dâhil edilmişti. Bu sebeple Hemedân ve el-Cibâl bölgesi ve ardından Anadolu’daki başarılı faaliyetlerinden sonra Tuğrul Bey’in İbrahim Yınal’dan hâkimiyet bölgesini kendisine teslim etmesini istemesini farklı bir bakış açısıyla değerlendirmek yerinde olur. Tuğrul Bey’in belirttiğimiz yerleri kardeşinin elinden alma sebebini, iyice güçlenen İbrahim Yınal’ı kontrol altına almak veya onun kendisine olan sadakatini ölçmek şeklinde de değerlendirmek mümkündür. Bu durumda şu soruyu sormak icap eder. Tuğrul Bey, İbrahim Yınal’ı mağlup ettikten sonra ele geçirdiği ve büyük kısmı kardeşinin eski hâkimiyet bölgesi olan yerleri neden isyan eden kardeşine iktâ etmek istemiştir? Burada anahtar kelime şüphesiz iktâ olacaktır. Tuğrul Bey, İbrahim Yınal tarafından ele geçirildiği için onun hâkimiyet bölgesi olan yerleri kendi hâkimiyetine almış, ardından da kardeşine iktâ ederek mevcut statüyü değiştirmiştir. Diğer bir ifadeyle kendi bölgesine hâkim durumda bulunan, adına hutbe okutan veya okutulan İbrahim Yınal’ı bu sayede hukuken kendisine bağlamak, büyük sultan olduğunu kardeşine ve ona bağlı gruplara da tasdik ettirmek istemiştir.
42 Azimî, s. 12; İbnü’l-Esîr, IX, 423; Yinanç, Anadolu’nun Fethi, s. 48-49; Kafesoğlu, “Selçuk’un Oğulları ve Torunları”, s. 127; Turan, Selçuklular, s. 126; Sevim-Merçil, Selçuklu Devletleri, s. 36; Pîrneya-İkbâl, Tarih-i İran, s. 314; Öngül, Selçuklular, I, 28. Türkiyat Mecmuası, C. 23/Güz, 2013
Tuğrul Bey’in kendisine isyan etmiş olmasına rağmen kardeşini affetmesi ve ona iyi davranmasının nedenini bu bakış açısıyla değerlendirmek daha doğru olacaktır.
Yüklə 278,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|