Senaryo yazim biÇİMİ

SAHNE BAŞLIĞI
Sahne başlığı sahne hakkında kabaca bilgi veren yerdir. Büyük harflerle ve altı çizili olarak yazılır.
Amerikan formatında şu sırayla yazılır: İÇ/DIŞ. MEKANIN ADI. ZAMAN DİLİMİ (GÜN/GECE).
İç/dış, mekân adı ve zaman dilimi arasına nokta konur. Eğer mekân adı ayrıntılandırılacaksa mekân adları arasına genellikle virgül konur: MÜGE’NİN EVİ, OTURMA ODASI biçiminde. Bazıları ise virgül yerine, tire koymayı tercih ederler.
Normalde senaryo yazılırken sahnelere numara verilmez. Senaryo çekilecekse birinci yönetmen yardımcısı senaryodaki sahnelerin başına numara yazar. Ancak bazı senaristler senaryoda da sahne numarası yazmayı tercih edebilirler. Bu durumda numara “SAHNE 1” şeklinde değil, sadece “1” yazarak belirtilir. Aşağıdaki örneklerde Müge’nin evinde geçen sahnelerin başına örnek olarak numara konmuştur.
Sahne başlığına GÜN-GECE dışında: ŞAFAK VAKTİ, İKİNDİ vb. yazılabilir. Ayrıca YENİYIL; BAHAR; DAHA SONRA, DAKİKALAR SONRA, AYNI ANDA gibi zamanlar da yazılabilir.

Eğer zamansal olarak birbirini izleyen sahneler söz konusuysa herbirinin sonuna GÜN ya da GECE yazmak yerine SÜRDÜRÜLÜR ifadesi kullanılabilir. Örnek:

DIŞ, APARTMAN ÖNÜ. GÜN
Gökhan valizleri arabanın bagajına koyarken, Sevil arabaya girer, oturur
İÇ. ARABA. SÜRDÜRÜLÜR
Sevil uzanır, radyoyu açar.

Aynı zamanda farklı mekânlarda geçen sahneler için ise AYNI ANDA ifadesi kullanılır. Örnek:

1. İÇ. MÜGE'NİN EVİ, OTURMA ODASI. GÜN
Çocuklar televizyon izler.
2. İÇ. MÜGE'NİN EVİ, MUTFAK. AYNI ANDA
Müge yemek masasını toplar.

Aynı mekânda farklı zamanlarda geçen sahnelerin başlığı ise şöyle yazılır:

DIŞ. ARKEOLOJİK KAZI ALANI, 1966
Yerel giysili işçiler eşya taşımaktadır.
DIŞ. ARKEOLOJİK KAZI ALANI, 2014
Modern giysili işçiler eşya taşımaktadır.

Bazan iç mekanda geçen bir sahne başlığının en sonuna KURUCU ÇEKİM yazılır. Bu, mekânın dıştan genel bir çekimine gerek duyulduğunu gösterir. Ardından iç mekân çekimine geçilecektir:

İÇ. AHMET’İN EVİ, SALON. GÜN. KURUCU ÇEKİM

Sahne başlığına o sahnede yer alan karakterler yazılmaz. Film çekilirken yönetmen liderliğindeki reji ekibi çekim senaryosunu yazarken karakterler yazılır. Bu durumda sahne başlığının altına, altı çizili olmayan bir şekilde ve tümüyle büyük harflerle o sahnede yer alan bütün karakterlerin adları yazılır. Ancak bazı senaristler karakterleri yazmayı tercih edebilirler.

Fransız formatında ise sahne numarasından sonra ilk olarak mekân yazılır. Ardından parantez içinde İÇ ya da DIŞ yazılır, araya tire konarak günün zamanı yazılır. Örnek:
MÜGE’NİN MUTFAĞI (İÇ-GÜN)


TASVİR
Senaryoda diyaloglar ve sesler dışındaki tüm ögelere (dekor, sahne efektleri, ışık, ses, hava koşulları, karakter betimlemeleri, karakter eylemleri vb.) “tasvir” (description) denir. Bazı kitaplarda “tasvir” yerine, Antik Yunancada “şairin oyunculara verdiği tüm bilgiler” anlamına gelen “didaskalya” terimi de kullanıldığı olur. Önce pasif bilgiler verilir: tanıtım ve tasvirler; sonra aktif bilgiler verilir: eylemler.
Dekoru yazarken, eğer uzun uzadıya açıklamak gerekmiyorsa sahne çizgisine “PARK” yazmak yerine “KÜÇÜK BİR PARK” yazmakla yetinilebilir. Bu durumda detaylı bir park tasvirine gerek yoktur.
Betimlemeleri, seyirci hangi sırayla görsün-duysun istiyorsak o sırayla yapmakta yarar vardır. Böylece senaryoyu okuyan kişi adeta filmi izler.
Karakterlerin fiziksel tasviri, senaryo için özel bir önemi yoksa verilmez. Ama yaşları mutlaka belirtilir. Kesin bir yaş vermektense 30’ların başlarında ya da ergenlik çağında vb. şekilde vermek daha doğru olur. Cinsiyet de mutlaka verilmelidir. Cinsiyet verilirken görsel tanımlama da verilebilir, örnek: erkeksi görünümlü bir genç kız.
Senaryoda karşımıza ilk kez çıkan karakterler parantez içinde ve büyük harflerle yazılır.
Birden fazla sahnede görülen her karakterin bir adı olmalıdır. Sadece bir sahnede görülüyorsa isim yerine “bakkal, şişman çocuk” vb. denebilir. Aynı meslekten birden fazla kişi varsa, numara vermek yerine bir özellikleriyle onları ayırdetmek daha iyi olur; yani “doktor 1, doktor 2” demektense “bıyıklı doktor, kel doktor” vb. diye adlandırmak daha yerindedir.
Genelde karakter tanımlamaları ve eylemleri aynı cümle içinde verilir. Örnek: “Salaş giyimli yirmili yaşların başında genç kız (AYŞE) parkta oturan otuzlu yaşlardaki takım elbiseli adama (AHMET) dik dik bakar. “
Kişinin ruh hali, duyguları vb.ni sadece sıfatlarla vermekle yetinilmez, çünkü seyirci o sıfatı görmeyecektir. Ruh hali, duygular eylemlerle de desteklenir. Sözgelimi “Ahmet uzun süredir bankta bekliyordur, sıkılmıştır” yerine “uzun süredir bankta oturup bekleyen Ahmet iç çeker, esner, bir bacağını sinirli bir şekilde sallayıp durur, sık sık saatine bakar” gibi ifadeler kullanın, elbette eğer özellikle abartmayacaksanız Ahmet’e az önce saydığım eylemlerin hepsini birden yaptırtmayın 

SESLER
Sesler diyaloglar, müzik ve ses efektlerinden oluşur. Ses efektleri ortamda bulunan sesler (kuş sesi vb.) ya da o sırada yapılan bir eylem dolayısıyla çıkan sesler (kapı gıcırtısı, ambulans sireni vb.) olabilir.
Amerikan formatında, konuşan karakterin adı ortaya, büyük harfle yazılır.
Altına gerekirse parantez açılır. Bu paranteze şunlar yazılabilir:

1. 
   Karakterin iç devinimi, yani cümlelerin nasıl söyleneceği [Örnek: (Mırıldanarak)]
   
2. 
   İkiden çok kişi olan sahnelerde oyuncu bir önceki diyalogu söyleyen kişiden farklı bir kişiye sesleniyorsa onun adı kime seslendiği [Örnek: Ahmet konuşmuştur, Ayşe Ahmet’e değil Fatma’ya bakarak konuşacaksa AYŞE yazdıktan sonra altına (Fatma’ya) yazılır].
   

Onun da altına o karakterin söyleyeceği sözler yazılır.
Karakterlerin dış devinimleri (eylemleri) ise tıpkı yukarıdaki tasvir bölümündeki gibi, diyalogun altına, bir satır boşluk bırakılarak yazılır.
Örnek:
AYŞE
(Ağlamaklı)
Niye dedin ki şimdi bunu?

Ayşe arkasını döner ve kapıya yönelir.

Konuşma içinde duraksama olduğunda üç nokta (…); konuşma tekrar devam edecekse ya da cümle havada kalacak şekilde bitecekse dört nokta (….); oyuncunun konuşurken düşünmek için verdiği arada ya da sözünün kesilmesinde düz çizgi (-) kullanılır. Örnek:
AHMET
Ayşe dur… Sana gitme demeyeceğim, ama lütfen bu şekilde gitme.
Bilmiyor musun-

AYŞE
Off, sıkıldım ben.

Bir diyaloğu söyleyen kişi sahnede fiziksel olarak mevcutsa ama konuştuğu anda perdede onu görmeyeceksek bunu, karakter adının yanına E.D. (Ekran dışı), G.D. (Görüntü Dışı) ya da Ç.D. (Çerçeve Dışı) kısaltmalarından birini kullanarak belirtiriz. (İngilizcesi Off the Screen: O.S.) Örnek:
AYŞE
Off, sıkıldım ben.

AHMET (G.D.)

Ben seni hep dinliyorum ama.

Eğer sahnede fiziksel olarak mevcut olmayan bir kişinin konuşmasını vereceksek (anlatıcı, uzay gemisindeki konuşan bilgisayar) bu durumda G.Ü. (Görüntü Üzeri Konuşma) kısaltması kullanılır. (İngilizcesi Voice Over: V.O.)

ANLATICI (G.Ü.)
IBM konusunda ne düşündüğünü HAL’a sorduk.

HAL (G.Ü.)

Evet IBM kadar ünlü değilim henüz,
ama hiç kimse de ona adıyla hitap etmiyor, PC diyor.
Beni tanıyanlar hiç olmazsa adımı biliyorlar.

Telefonla konuşmayı belirtmek için: AHMET (TELEFONDAN) yazılır; eğer eşzamanlı olarak telefonla konuşan iki kişi kesmelerle birbirinin peşisıra gösterilmek isteniyorsa birincisinin sonuna ARA ÇEKİM (intercut) yazılır:

DIŞ. TELEFON KULÜBESİ. GÜN
Mehmet telefon kulübesinde ahizeyi iğreti biçimde tutar.
MEHMET
Vır vır…

AHMET (TELEFONDAN)

Bla bla…

MEHMET
Vır vır, dır dır…

ARA ÇEKİM

İÇ. AHMET’İN BÜROSU. GÜN

AHMET
Blalala

MEHMET
Vırdırvır

AHMET
Amaaaan

MEHMET
Yamaaaan

Televizyon ya da radyodan gelen sesi belirtmek için:
SPİKER (TELEVİZYONDAN)
Evet, yarışmamız başladı!

Aynı anda aynı şeyleri söyleyen birden çok kişi varsa, karakter adları aynı satıra yazılır:

ALİ VE REYHAN
Bekle…Bekle…Dur…

Aynı anda farklı şeyler söyleyen iki kişi varsa diyalog iki sütuna ayrılır:

MAHMUT	TAMER
Merhaba Tamer.	Çakmağım.
Neden öyle bakıyorsun?	Nereden buldun?

Müzik ve efekt de aynı şekilde ortaya büyük harflerle yazılır: ÇAYKOVSKİ’NİN KUĞU GÖLÜ BALE SÜİTİNDEN KUĞUNUN ÖLÜMÜ BÖLÜMÜ ya da SİREN SESİ biçiminde.

Bir müziğin ya da efektin tüm sahne boyunca devam etmesini istiyorsak onu parantez içinde yazarız. Parantez yoksa sadece yazıldığı yerde duyulacak demektir. Sahne içinde bir süre devam edecekse bittiği yere “… sesinin sonu/bitişi” yazılabilir.

(YAKLAŞAN AMBULANS SİRENİ)

AHMET
Bu ses de nereden çıktı şimdi?

AYŞE
Sıkıntıdan patlamak üzere olduğum için ambulans çağırdım.

Bak şişmeye başladım bile.

Ayşe şişmeye başlar.

AMBULANS SİRENİ SONU

Ahmet Ayşe’nin yanına koşar, Ayşe şişmeye devam etmektedir. Kapı çalınır. Ahmet kapıyı açar. İçeri ambulanstaki sağlık görevlileri girer.