Seyidov miRİŞ MÜASİr etiket ensiklopediyasi

İCTİMAİ YEMƏKXANADA
İctimai yeməkxanada etiket
İctimai yeməkxanalarda zəhmət - insanlarla işlə­
məkdən 
ibarətdir. İaşə müəssisələrində işləyən hər bir 
şəxs insanlar
 arasında yeni 
münasibətin yaranmasında 
iştirak edir. Bu münasibətlər cəmiyyətdə qarşılıqlı hör­
mətin,
 
ehtiramın,
 xeyirxahlığın 
və diqqətin əsasını 
qoyur.
Xidmət edənlərlə müştərilər arasında münasibət 
sahib-qonaq münasibəti prinsipi
 əsasında qurulur. Bu­
nun 
da əsasında insana hörmət durur. Burada diqqət­
sizliyə, 
kobudluğa
 və biganəliyə 
yol verilməməlidir. 
Qonaqpərvərlik nəsildən-nəslə keçən bir 
ənənədir. Qo­
naq hər
 
bir evdə birinci şəxs hesab olunur. 
Onlara 
xüsusi hörmət və ehtiram göstərilməli, diqqətlə yana­
şılmalıdır.
İctimai yeməkxanalarda müştərilər işçilərdən 
işgüzarlıq,
 diqqət, 
xoş və səmimi münasibət, bir sözlə, 
nəzakətli olmağı gözləyirlər.
Xidmət zamanı peşəkar etikanın çox böyük əhə­
miyyəti vardır. İnsanlar qəhvəxanaya, 
yeməkxanaya, 
restorana 
daxil
 olarkən, 
özlərini əziz qonaq kimi hiss 
etməlidirlər. Bu işdə yeməkxanada 
çalışanların rolu 
böyükdür. Çünki onlar bilavasitə müştərilərlə yaxşı 
münasibətdə
 olmağa
 məcburdurlar. Müəssisənin adı 
əhəmiyyətli dərəcədə məhz onların göstərdiyi xidmət­
dən asılıdır. 
Tərbiyəsiz, kobud şəxslərə burada yer ol­
mamalıdır.
Qəhvəxanalarda,
 restoranlarda
 lazımi şərait və 
xoş 
əhval-ruhiyyə
 yaratmaq ofisianta 
məxsusdur.
Müştərilərin
 
kimliyindən asılı olmayaraq, sifari­
şin az və
 çoxluğuna baxmayaraq,
 ofisiant 
hamı ilə xoş 
münasibət yaratmalı, mədəni davranışı ilə nümunə 
göstərməli, 
yaşlılara, əlillərə,
 şikəstlərə (lal, kar, kor) 
diqqət və səbrlə yanaşmalıdır.
Yaxşı
 ofisiant heç 
kimi onu gözləməyə məcbur et­
50
51

məməli və özü 
müştəriyə yaxınlaşmalıdır. Müştəri ofi­
siantı görməyə bilər, ancaq ofisiant masa ətrafında əy­
ləşənləri görməlidir. Əgər qonaq yemək seçməkdə çə­
tinlik 
çəkirsə, ofisiant yaxınlaşıb, öz köməyini təklif 
etməlidir.
 Sonra hansı
 xörəkdən yemək istədiklərini 
öyrənməli və təamlar barədə qısaca məlumat verməli­
dir.
Əgər qonaq bozbaşı üstünə dağıdıbsa, 
dərhal isti 
su və yuyucu toz gətirilməlidir. Bu xidmət o qədər us­
talıqla 
yerinə yetirilməlidir ki, qonaq ona 
göstərilən 
qayğını
 hiss
 
etsin.
Nəzakət, 
hüsn-rəğbət, danışıq qaydası, intona­
siya,
 salamlama,
 ədəbli olma, qonağı 
qarşılayıb 
yola 
salma
 - 
bütün bunlar ofisiantın əsas xüsusiyyətidir.
İnsanlarla
 işləmək asan
 deyil.
 Bu təmkin,
 səbr və 
hər
 bir şəraitdə özünü aparmaq 
bacarığı tələb edir. 
Əgər
 qonaq səbirsizlik edib narazılığını 
bildirirsə, belə 
vəziyyətdə ofisiant
 özünü
 təmkinli aparmalı, 
sakit və 
aramla cavab verməli, 
özünün və 
peşə 
yoldaşlarının 
səhvini düzəltməlidir.
Yeməkxanada
 sıravi işçilərin,
 ofisiantların və baş 
ofisiantın
 müsbət keyfiyyətlərindən biri də ədəbli 
ol­
masıdır. Peşə mədəniyyəti 
hər bir 
müştəriyə diqqətlə 
yanaşmağa kömək
 edər, kobudluğun qarşısını alar. 
Ədəbli şəxs
 
heç kimi əsəbləşdirməməli, narahat etmə­
məli, artıq 
hərəkətləri ilə zaldakıların diqqətini cəlb et­
məməli, 
söhbət edənlərə mane olmamalı, onlarda xoş 
əhval-ruhiyyəni
 saxlamağı bacarmalı, qab-qacaqla asta 
işləməli,
 ucadan danışmamalı, iş yoldaşları ilə lazımsız 
söhbətlər
 etməməli,
 ehtiyac olmazsa, qonaqların masa­
sının
 
yanında dayanmamalıdır.
 Lakin qonaq pis vəziy­
yətə
 
düşəndə 
ona kömək 
etməyə borcludur.
Ədəb qaydalarına görə hörmətli 
və təmkinli ol­
maq əsas insani keyfiyyətlərdəndir. Onları daim 
özündə
 
inkişaf
 etdirməlisən. Ona görə də 
tez-tez özünü 
başqalarının
 yerinə qoymalısan.
Gün 
ərzində
 
ofisiant müxtəlif
 sifarişçilərlə - ca­
vanlarla və qocalarla, 
kişilərlə və qadınlarla, uşaqlarla, 
valideynlərlə
 təmasda olur. Odur ki, o, hamıya fərdi 
yanaşmağı 
bacarmalıdır. İnsanları tanımaq 
üçün sözün 
həqiqi
 mənasında
 psixoloq olmaq gərəkdir.
 Yuxarıda 
göstərilənlər 
mədəni davranışı xarakterizə edir.
Peşəkar
 işçi 
müştərilər olan 
yerdə oturmaz, ye­
məz, içməz,
 
papiros çəkməz,
 saçını daramaz, kostyu­
munu 
səliqəyə
 salmaz və digər lazımsız hərəkətlərə 
yol 
verməz.
Şüurlu,
 
nizam-intizamlı, kollektivin şərəfini uca 
tutan və onun
 qarşısında məsuliyyətini hiss edən şəxs 
mədəni
 hesab 
olunur.
 Müştərilərin yanında 
iş yoldaşla­
rının
 səhvini üzünə vurmaq,
 onları tənqid 
etmək 
düz­
gün
 deyil. Yaxşı məsləhəti təklikdə vermək lazımdır.
Kobudluq
 edənə, çığır-bağır salana, ədəbsizə, yer­
siz
 danışana kollektiv arasında 
yer olmamalıdır. Həm­
çinin
 tabeçiliyində 
olanlara
 
qarşı hörmətsizlik etmək 
düzgün deyil.
Yeməkxana
 işçilərində 
nəzakət, sadəlik, təbiilik, 
düzlük,
 təmizlik və
 
ləyaqət əsasdır. Mənfi cəhətlərdən 
azad 
olmaq 
üçün 
özünü
 
tərbiyələndirmək, insana 
xas 
keyfiyyətləri
 
şüurlu şəkildə
 inkişaf
 
etcur.nək lazımdır.
Etiketin əsas
 məqsədi müştərilərə xidmət göstə­
rərkən, 
qonaqları razı salmaqdır. Bu müştərilərə
 ofi­
siant xidməti göstərilən bütün restoran və qəhvəxana­
lara
 
aiddir.
Restorana
 
və 
ya qəhvəxanaya 
daxil olan müştəri­
ni
 baş ofisiant (qonaq qəbul 
edib yer göstərən) qarşıla­
yır.
 Əgər o 
olmasa, ofisiantlardan biri 
qonağı salamla­
yır,
 öndə gedərək, onu boş masaya 
ötürür. Masanın ya­
nında qonaqları ofisiant salamlayır və 
onların əyləşmə­
sinə kömək
 edir. 
Sonra qonağın sol tərəfindən 
açıq 
şəkildə
 yeməklərin siyahısını 
təqdim edir.
 Xidmətə qa­
dınlardan
 
başlayır. 
Əgər onlar çoxdurlarsa, əvvəlcə 
yaşca
 böyüyə qulluq edir.
 Masa ətrafında 
yalnız kişilər 
əyləşibsə,
 bu 
vaxt yaşca böyüyə üstünlük verilməlidir. 
Hərbçilərdə
 isə rütbəcə böyükdən başlamaq 
lazımdır.
52
53

Ofisiant 
yeməklərin siyahısını 
təklif edərkən, 
müştərilərə
 firma xörəklərinin müsbət 
cəhətlərini sa­
dalamalıdır.
Qonaqlar
 heç 
bir söz soruşmurlarsa, onda ofisiant 
masadan
 
bir qədər kənarda dayanmalıdır ki, onlar ye­
məklərin
 siyahısı
 
ilə tanış ola bilsinlər. 
Əgər yemək və 
içki
 
seçməkdə
 çətinlik çəkərlərsə,
 bu halda nəyə meyl­
li
 
olduqlarını öyrənib, onlara kömək edilməlidir. Həm­
çinin
 qonaqların fərdi xüsusiyyətləri 
(cins, yaş və s.) 
nəzərə 
alınmalıdır.
Sifarişi
 qəbul edəndə xörəklər 
barədə məlumat 
verməli
 
və hazırlanma
 müddəti dəqiqləşdirilməlidir. 
Sifarişi
 qəbul edən
 zaman ofisiant
 əyilməməli, masaya, 
stula söykənməməlidir.
 Sifariş aydın və 
səliqəli xətlə 
yazılmalıdır.
Əgər qonaqlar masanın 
ətrafında 
əyləşib, uzun 
müddət
 söhbət edərlərsə, 
onda söhbətin 
qurtarmasını 
gözləmədən onlara müraciət
 etmək olar: “İcazə verin 
sifarişi
 
qəbul 
edək”.
Əgər masa ətrafında eyni vaxtda ayrı-ayrı 
bir ne­
çə
 qonaq əyləşibsə, 
onda ofisiant onların hər birindən 
ayrıca 
sifariş qəbul 
edir və hesab açır.
Masa ətrafında əyləşənlərin hamısına eyni vaxtda 
içki,
 qəlyanaltı və isti 
xörək verilməlidir. Sifarişçi ilə 
kənardan danışmaq 
ədəbsizlikdir. Lap yaxından - nə­
fəs-nəfəsə danışmaq 
da yaxşı deyil. Sakit və aramla da- 
nışmq
 
mədəniyyət hesab 
olunur. Diqqətin danışdığın 
şəxsdə olmalıdır. Əlləri 
sinə üstündə çarpazlamaq və 
onları 
cibdə saxlamaq olmaz.
Ofisiant
 sifarişi qəbul
 edib, işinin 
ardıcıllığını 
müəyyənləşdirməlidir.
Ofisiant 
sifarişi qəbul edir və spirtsiz içkilər 
gətirilir. Qonaqların icazəsi ilə içki əvvəlcə qadınla­
rın və mötəbər 
qonaqların (yubilyar) badələrinə sü­
zülür.
Qonağa
 “buyurun”
, - deyə müraciət etməlisiniz. 
Qəlyanaltı,
 yemək, içki müəyyən ardıcıllıqla 
verilməli­
dir. 
Növbəti
 
xörəyi
 
verməmişdən əvvəl 
ofisiant sifariş­
çiyə
 yaxınlaşıb, icazə 
istəməlidir.
Xörəklər qonaqların sol tərəfindən verilir. İsti 
xörəklər
 
isə 
sağ
 tərəfdən təqdim olunur. Qəlyanaltı və 
çərəz
 də sağ tərəfdən verilir.
Yeməyi verməmişdən əvvəl ofisiant qonağa sağ 
tərəfdən
 
yaxınlaşıb, sağ əli ilə fujerin üçdə biri qədər 
su, 
digərinə isə üçdə ikisi qədər çaxır 
süzməlidir. İçil­
məmiş 
badələrə 
əlavə içki
 süzmək düzgün deyil. Ofisi­
ant badələrə içki 
süzüb,
 qəlyanaltıları və xörəkləri tək­
lif edəndən sonra masadan kənara çəkilməlidir. Qonaq­
ların
 yanında dayanıb, onları narahat 
etmək düzgün 
deyil.
 
Qonaqların
 bir-birinə xidmət 
etməsinə də şərait 
yaratmaq
 olmaz.
 
Dərhal
 
köməyə gəlmək lazımdır. Ofi­
siant buluddan 
qonaqlara qəlyanaltı çəkməlidir. Əgər 
qonaq
 çəngəl-bıçaq
 
dəstini və ya salfetkanı yerə salıb­
sa,
 ofisiant təmizini gətirməli və yerə düşəni götürmə­
lidir.
Qonaq
 siqaret çəkmək istəyərsə, ona vaxtında 
alışqan
 
təklif edilməlidir. Ofisiant 
istifadə olunmuş 
çirkli
 qab-qacağı təmizi ilə əvəz 
etməlidir. Külqabı da 
dəyişdirilməlidir. Bu işlər 
qonaqların
 söhbətinə 
mane 
olmamaq şərti ilə
 və ədəblə yerinə yetirilməlidir. Qo­
naqlar
 
onlara
 
göstərilən hər kiçik xidmət üçün tə­
şəkkür etməlidirlər.
Adətən,
 nahar 
və şam yeməyi isti və ya soyuq iç­
kilər
 ilə 
başa çatır. Onları təqdim etməmişdən əvvəl si­
farişçidən
 soruşulmalıdır ki, içki verilsin, ya yox. Ola 
bilər
 ki, qonaq yenidən 
nə isə sifariş etmək istəsin.
Qonaqların
 
xahişi ilə ofisiant haqq-hesabı kişiyə 
təqdim etməlidir.
Masa ətrafında
 kişilər 
və ya 
qadınlar əyləşibsə, bu 
halda
 ofisiant
 haqq-hesabı 
sifarişçiyə təqdim edir və 
ümumi
 
məbləği deyir. 
Hesab veriləndən sonra qonaqları 
qarşıladığı
 kimi də 
yola salmalıdır. Qadınlar 
və yaşlı 
şəxslər
 ayağa durarkən, onların 
stulunu 
geri çəkməli, 
uşaqlara
 isə masanın 
arxasından çıxmaqda 
kömək et­
54
55

məlidir. Xudahafizləşərkən,
 
ofisiant onları
 
bir daha 
buraya 
dəvət etməlidir.
Diplomat qəbulunun 
bir neçə 
xüsusiyyəti var.
İctimai yeməkxana 
işçisi 
məlahətli, xarici görü­
nüşünə görə cəlbedici olmalıdır. Çünki
 ilk təəssürat xa­
rici
 görünüşdən
 yaranır 
(hərəkətlər, kostyum, saç dü­
zümü, 
əda).
İstehsalat geyimi 
yaraşıqlı və 
qəşəng olmalı, dəbə 
uyğun seçilməlidir. Belə geyimdə insan özünü zirək və 
sərbəst 
hiss edir.
İstehsalat geyimi rahat 
olmalı, sərbəst hərəkəti 
təmin
 etməli və bədənə yaraşmalıdır.
Paltar bir 
rəngdə 
(saya) və ya xanalı ola bilər. 
Rəng
 
zalın rənginə uyğunlaşmalıdır.
Ayaqqabı
 
rahat,
 dayanaqlı, 
orta və alçaq 
dabanlı, 
üstü qaytanlı,
 hər
 tərəfdən bağlı, təmiz olmalıdır. İş 
yerinə idman ayaqqabısı, səndəl, əyilmiş və görkəmini 
itirmiş 
çəkmə geyinmək yaxşı deyil.
Kişilərin
 corabı təmiz olmalı 
və şalvarın rənginə 
uyğun seçilməlidir. Yayda ayaqaltı 
corabdan istifadə 
edən qadınlar
 çalışmalıdırlar ki, corabın kənarları çək­
mədən
 çıxmasın. Kişilər payız və qış fəslində 
qolfi 
ge­
yinsələr daha 
yaxşı olar.
Qəhvəxana
 
və restoranın ticarət zalında işləyənlə­
rin
 saçı səliqəli olmalı, lakin saçın forması diqqəti o qə­
dər
 də
 
cəlb etməməlidir. Uzun saçlar sancaqlanmalıdır. 
Çünki 
açıq saç işə mane ola bilər. Həm də belə yerdə 
işləyənlərin 
uzun saç saxlaması sanitariya-gigiyena ba­
xımından düzgün deyil.
Kişilər üzlərini 
hər gün təraş etməlidirlər. Həm 
də saçlar 
elə vurulmalıdır ki, köynəyin yaxalığını 
çirkləndirməsin.
Qəhvəxana 
və restoran işçilərinin baş geyimləri 
müxtəlif
 ola bilər. Lakin baş geyimlərini 
seçərkən, eləsi­
nə üstünlük verilməlidir ki, onlar saçları bir yerə yığsın 
və hərəkətə mane olmasın. Qadın ofisiantların saçlarını 
müəssisədə
 qəbul olunmuş 
qayda ilə
 bəzəmək olar.
Əllərin
 
təmizliyinə həddən artıq diqqətli olmaq 
lazımdır. 
Dırnaqlar
 qısa və təmiz 
olmalı, solğun və gö­
zə 
çarpmayan 
lakla 
rənglənməlidir.
Parlaq lak iş şəraitində çox pis qəbul olunur. Əl­
lərin dərisi yumşaq
 
və elastik olmalıdır.
Üzün
 təbii 
gözəlliyini pozmaq olmaz. Yalnız tə­
biiliyi əks
 
etdirən 
və sağlamlığı qoruyan kosmetikadan 
istifadə edilməlidir. Üzün
 dərisinə 
qulluğun əsasını 
onun
 
təmizliyi təşkil edir. Odur ki, həddən artıq krem- 
dən, pudradan 
istifadə etmək insana heç də gözəllik gə­
tirmir.
 
Onlardan toy şənliklərində, bayramlarda və zi­
yafətlərdə
 cüzi
 
istifadə edilməlidir.
Yeməkxanalarda, 
qəhvəxanalarda və
 restoranlar­
da ətirdən istifadə etmək, papiros çəkmək məsləhət 
görülmür. 
Çünki
 ərzaq tez 
iy götürmək qabiliyyətinə 
malikdir.
Ofisiant 
bişirilən 
xörək və içkilər haqqında yığ­
cam,
 lakin düzgün məlumat 
verməlidir. 
Yeməkxana iş­
çilərinin
 danışığı gözəl, məlahətli olmalı, 
əmr 
forma­
sından
 
istifadə edilməməlidir. Yalnız “buyurun”
, “üzr 
istəyirəm
”
, “məmnuniyyətlə” və s. sözlərlə xoş müna­
sibət yaratmaq 
olar.
56
57

QONAQ
 VƏ QƏBULU
Qonaq
Qonaq
 
siması 
əsrlərlə yaranıb. Qonaqpərvərlik 
mənəvi təminat meyarı olub, 
bəzi ölkələrdə 
hüquqi ins­
titut
 statusu alıb. Qonağın 
qəbulu 
daim təkmilləşdiri­
lən qayda və adətlər üzrə yerinə yetirilir.
Qonaqlar
 iki qrupa bölünür:
 adi və hörmətli qo­
naqlar.
 
Hörmətli qonaqlara valideynlər, baba və nənə­
lər,
 
müəllimlər, yüksək ictimai-vəzifəli şəxslər, əcnəbi­
lər
 
aid edilir. Qonaqları (evdə və süfrədə) qəbuletmə və 
salamlama, onlara ayrılan yerlə fərqləndirilir.
Dəvət 
edilmiş və gözlənilməz qonaqlar da olur.
Qonaq
 
dəvət edilmək şərəfli sayılmaq, hörmətli 
olmaq,
 səmimi 
qohumluq əlaqəsi deməkdir.
Xəbərdarlıqsız
 vizit
 ev
 sahiblərində narahatlıq 
yaradır, onların planını pozur. 
Hətta 
bir dəqiqəlik ha­
rasa
 getməli olsanız belə, ev sahiblərinə xəbərdarlıq et­
məlisiniz.
Pis
 vəziyyətə 
düşməmək, dostları çətinlikdən 
qurtarmaq
 üçün 
xəbərdarlıqsız vizit edilməməlidir. 
Yadınızda
 
qalsın ki, xəbərdarlıqsız vizit 
yalnız çox ya­
xın
 qohumlara məcburiyyət qarşısında qalanda edilə bi­
lər. Etiket qaydalarına görə vizitin işgüzar və çox qısa 
olacağı
 
barədə xəbərdarlıq edilməlidir.
Xəbərdarlıqsız
 vizitdə
 
vaxtın seçilməsi incə
 bir 
məsələdir. 
Bu şəxsin səviyyəsinə dəlalət edir. 
Vizit 
üçün
 
ən 
yaxşı vaxt gündüz saat 12-dən 17-yə qədərdir. 
Ən 
yaxşı gün
 isə şənbə və ya bazar günləridir.
 Yalnız 
köhnə
 dostlara, yaxın qohumlara şənbə və bazar günlə­
ri
 xəbərdarlıqsız 
qonaq getmək olar. Burada da vizit 
üçün
 
vaxt səhər saat 
9-dan axşam saat 20-ə qədərdir.
Bəs
 
gözlənilməz qonağa ev sahibəsinin 
münasibə­
ti necə olmalıdır? 
Etiket qaydalarına 
görə qonağa diq­
qətli olmalı və digər işlər müvəqqəti təxirə salınmalı­
dır.
Evin səliqəsiz 
olmasına görə ev sahibəsi o qədər 
də 
narahat 
olmamalı və özünü itirməməlidir. Evi tələ­
sik 
qaydaya salmamalı 
və ondan üzr istəməməlidir.
 Bu 
vaxt
 ev 
sahibi qonaqlarla məşğul olmalı, ev sahibəsi isə 
özünü səliqəyə
 salıb, təcili süfrə 
hazırlamalıdır. 
Evin 
sahibəsi
 özünü dost
 kimi göstərib, qonaqları hörmətlə 
qəbul
 etməlidir. Yaxından təşrif buyurmuş 
qonaqları 
çaya və qəhvəyə dəvət etməli, uzaqdan 
gələnlərə isə ye­
mək
 
verilməlidir. Bu vaxt
 ev 
sahibləri qonaqlara qəl­
yanaltı, konserva, kolbasa, pendir, hətta çaxır da tək­
lif edə bilərlər.
Elə 
vaxtda qonaq
 getmək
 
lazımdır ki, ev sahiblə­
rinin qaydaları
 
pozulmasın. Qonaq gedib, 
çox oturmaq 
pis
 adətdir.
 Hiss edəndə ki, evdə artıqsan, həmin anda 
evi
 tərk etməlisən. Qonaq uzun müddət ləngiyərsə, 
ev 
sahibi
 yumor şəklində çıxış yolu tapır. Yerli qonağa 
işarə
 edərək, nəfəsliyi açır, 
uzaqdan gələn qonaqdan isə 
borc pul 
istəyir.
Etiket 
qaydalarına görə qonaq üç gündən sonra 
qonaq 
hesab olunmur.
Qohum-qardaş 
və
 yaxınlar arasında 
ədəb qaydala­
rına riayət 
olunmalıdır.
 
Qonağın gəlişi ev sahiblərini 
məmnun etməklə bərabər, böyük zəhmət tələb edir. Bu­
nu qohumlar və dostlar yadda saxlamalıdırlar. Buna 
baxmayaraq, çoxları dostluq münasibətindən sui-istifa­
də
 edir. 
Məsələn, özünü yeganə sevimli qonaq hesab 
edən
 
başa düşmək istəmir ki, ev sahibini narahat edir 
və gərginlik yaradır. Xüsusilə 
çağırılmamış qonaqların 
tez-tez
 gəlməsindən
 
şəhərin mərkəzində və kurort şə­
hərlərində
 
yaşayanlar 
daha 
çox əziyyət çəkirlər.
Xəbərdarlıqsız
 gələn qonaq 
hiss etsə ki, 
gəlişi 
vaxtına
 düşməyib, bəhanə 
gətirib təxirəsalınmaz işi ol­
duğunu
 
bildirməlidir. Ev 
sahiblərini narahat etdiyi 
üçün üzr istəyib,
 yeni görüşə münasib vaxt təyin 
edib, 
getməlidir.
58
59

DƏVƏTETMƏ
Dəvətetmənin
 forması və vaxtı müxtəlifdir. Bu 
şənliyin 
böyük və
 kiçikliyindən 
asılı olaraq, 
poçt kar- 
toçkası,
 
telefon və şəxsi görüşlər
 vasitəsilə ola
 
bilər. 
Gəlişiniz
 
barədə ev sahibləri əvvəldən 
bilsələr yaxşı 
olar.
 Ev sahibləri böyük mərasimlərə və bala iki həftə, 
rəqs
 gecəsinə
 
bir həftə, 
səhər nahar və yeməyinə 4-5 
gün, 
kiçik 
şam yeməyinə və çaya isə
 2-4 gün əvvəldən 
dəvət
 
etməlidirlər.
Toy
 məclisinə,
 böyük
 
bala (rauta) 
dəvəti ər və ar­
vad 
edir. Digər başqa dəvətlər isə yalnız evin xanımı 
tərəfindən
 olur. Dəvətnamə kişinin adına
 göndərilir. 
Oraya 
həyat yoldaşının, evdə 
böyük qızlar varsa, onla­
rın
 
da adları 
əlavə olunur.
Valideynləri
 ilə
 bir yerdə yaşyan,
 ancaq müstə­
qil vəziyyətdə olan oğlanlara ayrıca dəvətnamə göndə­
rilir.
Kiçik 
axşam məclisi 
üçün evin qadınına müraciət 
olunur.
 Gənc qızlar isə bir-birini özləri 
dəvət edirlər. 
Onların valideynlərinə dəvətnamə göndərilmir. Çünki 
heç
 
bir qız valideynlərinin icazəsi olmadan nə 
dəvət 
edir,
 nə də dəvəti qəbul
 edir.
Hazırlaşmaq
 
üçün müəyyən qədər vaxt olmalıdır. 
Dəvəti
 qəbul etdirmək 
üçün dilə tutmaq yaxşı 
deyil. Bu məsələni
 dəvət alan özü
 həll etməlidir. Belə 
demək olar: “bizim
 şənlikdə iştirak etmənizə çox şad 
olardıq”
. Ancaq nəzakət həddini də keçmək düzgün 
deyil. Hətta ən yaxın dostunuzla belə ehtiyatlı olmalı­
sınız. 
Adətən, belə hallarda
 gənc 
qızlar 
daha çox səhvə 
yol verirlər.
Nahara 
və
 ya şam yeməyinə 
yazılı 
şəkildə və şəx­
sən
 dəvət edirlər. Belə yerə 
xanım 
dəvət olunursa, ona 
vizit etməlisən. 
Toylara, böyük bal məclislərinə çap 
olunmuş dəvətnamə göndərilir. Əvvəldən şifahi 
dəvət 
edilənlərə
 
də dəvətnamə göndərilməlidir.
Dəvətnamə
 adətən, zərfdə və bağlı şəkildə poçt 
vasitəsilə
 göndərilir. 
Qonaq
 
çağırılan yerə getməmək 
ədəbsizlikdir. 
Yalnız bəzi gözlənilməz hadisələr bu 
görüşü təxirə sala bilər. Belə halda mütləq xəbərdarlıq 
edilməli
 
və səbəblər göstərilməlidir: “əhvalım yaxşı 
deyil”
, “geyinmək üçün bir şeyim yoxdur” 
kimi bəha­
nələr 
üzürlü səbəblər hesab 
edilmir. Ultimatum şəklin­
də “gələ bilmərəm”, - 
demək də ədəbsizlikdir.
Evdə uşaq varsa, 
həmişə ortaya belə 
bir 
sual 
çı­
xır: “Qonaqlığa
 uşaqla,
 yoxsa 
uşaqsız getməli?” Bura­
da
 iki variant
 ola bilər. 
Birincisi, yığıncaq yalnız bö­
yüklər
 üçün 
təşkil olunubsa 
və
 gedəcəyiniz evdə uşaq 
yoxdursa,
 
yaxşı olar ki, onları özünüzlə aparmayası­
nız. 
Əgər
 dəvət 
aldığınız ailədə uşaqlarımzla həmya­
şıdlar 
varsa,
 oraya
 uşaq götürmək olar. Belə halda bu 
məsələ
 
də
 
dəqiqləşdirilir. Evdə uşaq 
varsa və onu qoy­
mağa
 
yer yoxdursa, onda valideynləri uşaqsız çağırmaq 
yaxşı
 deyil.
Əgər
 qonaq
 çağırılıbsınızsa, Siz də onları qonaq 
dəvət etməlisiniz. Evdə qonaq qəbul etməyə şərait yox­
dursa, bu
 faciə deyil. Onları qəhvəxanaya, restorana, 
şəhərkənarı 
gəzintiyə, bağa və s. 
dəvət edə bilərsiniz.
Əri,
 
yaxud
 arvadı bir-birindən 
ayrı qonaq çağır­
maq 
olarmı? Belə dəvətlər təsadüf hallarda olur. Ayrı- 
ayrılıqda kişini 
kişilərdən ibarət ziyafətə, 
qadını isə iş 
yoldaşlarının
 ev alması münasibəti ilə təşkil edilmiş 
yığıncağa
 
dəvət etmək olar. Belə məclislər nadir hallar­
da
 təşkil edilərsə,
 incimək lazım deyil. Tez-tez təşkil 
edilən belə 
məclislərdən imtina 
etmək lazımdır.
60
61