Pul, kredit va banklar. Darslik. (Sh. Abdullaeva) Toshkent, Toshkent Moliya instituti, 2003. 318 bet 2
Rektorning o’quv va metodik 2
Toshkent Moliya instituti - 2003 3
KIRISH 3
IBOB. PULNING ZARURLIGI VA MOYOYATI 6
1-§. Tovar ishlab chiqarish va pulning zarurligi 6
2-§. Pulning mohiyati va uning xususiyatlari 8
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 14
IIBOB. PULNING FUNTSIYALARI VA ROLI 15
1-§. Pulning funktsiyalari va ularga tavsif 15
2-§. Pulfunktsiyalarining o’zaro bog’liqligi 24
Tayanch so’zlar 24
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 24
IIIBOB. PUL OBOROTI VA UNING TUZILIShI 25
1-§. Pul oborotiga tavsifnoma va uning tuzilishi 25
3-§. Naqdpul oboroti va uning xususiyatlari 36
4-§. Pul muomalasi qonuni 38
5-§. Pul agregatlari vapulni tartibga solish amaliyotida qo’llanilishi 40
Tayanch so’zlar 43
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 44
IVBOB. INFLYATSIYA VA PUL MUOMALASINI BARQARORLASHTIRISHNING USULLARI 45
1-§.
Inflyatsiya, uning mazmuni, kelib chiqish sabablari va shakllari 45
2-§. Inflyatsiyaning turlari va toifalari 49
3-§. Pul muomalasini barqarorlashtirish va inflyatsiyani bartaraf qilish 58
yo’llari 58
4-§. Pul islohotlari va uni pul muomalasini barqarorlashtirishdagi o’rni 62
Tayanch so’zlar 64
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 65
BOB. PUL NAZARIYASI 66
1-§. Pul nazariyalari to’g’risida umumiy tushuncha 66
1.Oltin tanga standarti. 69
2.Oltin quyma standart 70
3.Oltin deviz standart 70
Tayanch so’zlar 82
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 82
VIBOB. PUL TIZIMINING MOYOIYATI, TURLARI VA 83
ELEMENTLARI 83
1-§. Pul tizimi va uning asosiy elementlari 83
2-§. Rivojlangan mamlakatlar pul tizimi va uning o’ziga xos xususiyatlari 87
Quyidagi tayanch so’zlarni ta’riflang 90
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 90
VIIBOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI PUL TIZIMI 91
1-§. O’zbekiston Respublikasidapul tizimi va uning rivojlanish tarixi 91
2-§. O’zbekiston Respublikasida mustaqilpul tizimining joriy qilinishi 96
Tayanch so’zlar 103
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 103
VIIIBOB. XALQARO VALYUTA MUNOSABATLARI 104
1-§. Xalqaro iqtisodiy aloqalar-valyuta munosabatlarining asosi sifatida 104
2-§. Valyuta tizimi va uning asosiy elementlari 105
3-§. Valyuta kursi va unga ta’sir qiluvchi omillar, valyuta kurslarining turlari 114
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 124
IX
BOB. XALQARO YOISOB - KITOB OPERATSIYALARI 126
1-§. Xalqaro hisob-kitoblarni tashkil qilish asoslari 126
2-§. Xalqaro hisob - kitoblarning shakllari 128
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 138
XBOB. SAVDO, TO’LOV VA YOISOB-KITOB BALANSLARI 139
1-§. Hisob-kitob balansi va uning tashqi iqtisodiy aloqalarda o’rni 139
2-§. To’lov balansi, uni tuzish tamoyillari asosiy bo’limlari 141
1- bo’lim - joriy operatsiyalar bo’yicha to’lov balansi: 142
2-bo’lim - kapital va kredit harakati balansi (qisqa va uzoq muddatli operatsiyalar). 142
To’lov balansini tuzish uslubi. 144
Tayanch so’zlar 148
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 148
XIBOB. KREDITNING ZARURLIGI, MOYOIYATI VA 149
FUNKTSIYALARI 149
1-§. Fondlarning aylanishini o’ziga xos xususiyatlari va kreditning 149
zarurligining boshqa omillari 149
2-§. Kreditning mohiyati va uning funktsiyalari 156
1.Kreditor (qarz beruvchi) 158
2.Qarz oluvchi 158
I variant 164
IIvariant 164
IIIvariant 164
3-§. Kreditning shakllari va turlari, ularning tavsifi 166
Qarzni to’lash usuli. 169
4-§. Kredit va uning bozor iqtisodiyotidagi roli 179
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 182
XIIBOB. BANKNING MOYOIYOTI VA BANK TIZIMI 183
1-§. Banklarning kelib chiqishi va uning mohiyati 183
2-§. Kredit tizimi, uning tuzilishi 186
3-§. Banklarning funktsiyalari 190
4-§. O’zbekiston
Respublikasi bank tizimi, uningpog’onalari, maqsad va 193
vazifalari 193
Tayanch so’zlar 198
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 198
XIIIBOB. MARKAZIY BANK, ULARNING VAZIFALARI VA 200
FUNKTSIYASI 200
1-§. Markaziy bank va uning tuzilishi 200
2-§. Markaziy bankni faoliyatining asoslari, maqsad va vazifalari 202
Tayanch so’zlar 205
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 205
XIVBOB. TIJORAT BANKLARI VA ULARNING UNKTSIYALARI 206
1-§. Bank faoliyatini tashkil qilishning iqtisodiy va huquqiy asoslari 206
2-§. Tijorat banklarining tashkiliy tuzilishi 212
Tayanch so’zlar 216
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 217
XVBOB. TIJORAT BANKLARINING PASSIV, AKTIV VA BOSHQA 218
OPERATSIYALARI 218
1-§. Tijorat banklarining passiv operatsiyalari 218
3-§. Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari 225
4-§. Banklarning boshqa operatsiyalari 234
5-§. Kreditlash tamoyillari 242
1.Kreditni qaytib berish tamoyili 242
2.Kreditning muddatliligi. 243
3.Kreditning tovar - moddiy boyliklar bilan ta’minlanganligi. 244
4.To’lovlilik tamoyili. 245
5.Kreditning maqsadliligi. 246
1.Kreditni rejaning bajarilganligiga qarab berish. 249
3.Diferentsiyalashtirish (kreditlashda har xil yondashish) tamoyili. 250
Tayanch so’zlar 251
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 251
XVIBOB. QIMMATLI QOG’OZLAR BO’YICHA INVESTITSION 253
OPERATSIYALAR 253
1-§. Investitsiyalar, banklarning investitsion siyosati 253
2-§. Qimmatli qog’ozlar va ularning tasnifi 262
3-§. Banklarning qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalari va ularning ohiyati 265
Tayanch so’zlar 271
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 271
XVIIBOB. BANKLAR FAOLIYATINING BARQARORLIGINI 272
TA’MINLASH 272
1-§. Banklarning to’lovga qobiliyati to’g’risida tushuncha va uni ta’minlash 272
yo’llari 272
2-§. Bank likvidliligi va uni ta’minlash yo’llari 276
3-§. Banklar faoliyatiga ta'sir qiluvchi omillar 285
Tayanch so’zlar 292
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 292
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 293
Qo’shimcha adabiyotlar 296