143
qulay, qiziqarli va kerakli boʻlishligi ahamiyatlidir. Hozirgi kunda elektron
darsliklarni bir necha xil tayyorlash usullari mavjud. Koʻpchilik holatlarda
tayyorlanayotgan elektron darslik maʻlumotlari dastlab HTML sahifalari
koʻrinishiga oʻtkaziladi. HTML tili imkoniyatlaridan foydalanib ham elektron
darslik tayyorlash mumkin. Bu sohaning hozirda imkoniyatlari kengaygan.
HTML sahifalari tayyorlovchi va ularga bezak berish imkonini beruvchi maxsus
dasturlar ishlab chiqilgan. Bunday dasturlarga misol sifatida Microsoft
FrontPage, Dreamweaver dasturlarini keltirish mumkin.
Bu dasturiy vositalar
yordamida osonlik bilan elektron darsliklar tayyorlash va tahrirlash
imkoniyatlari mavjud. Lekin bularda maʻlumotlar .html yoki .htm kengaytmali
koʻrinishda saqlanadi va elektron darslik tarkibidagi maʻlumotlar koʻp
boʻladigan boʻlsa uni maʻlumot tashuvchi kompyuter qurilma (fleshka) larga
koʻchirish yoki koʻchirib olish koʻp vaqt talab etadi. Bu esa doim ham
hushlanavermaydi. Anashu holatlardan qochish uchun maxsus dasturiy vositalar
ishlab chiqilgan boʻlib, ular yordamida mavjud HTML tilida tayyorlangan
elektron darsliklarni osonlik bilan exe yoki chm kengaytmali
fayllar holatiga
keltirish mumkin. Bunday elektron darsliklar foydalanishga qulayligi va
yuqoridagi kamchliklardan holiligi bilan oddiy HTML maʻlumotlar toʻplamidan
iborat boʻlgan elektron darsliklardan afzal hisoblanadi. Bu elektron darslikning
afzalligi uning hajmini oddiy HTML hujjatlari papkasidan iborat elektron darslik
hajmidan kichikligidir. Bunday elektron darsliklarni koʻchirish yoki koʻchirib
olish oson va qisqa vaqt talab etadi. Butun bir-biriga bogʻlangan HTML
maʻlumotlar bitta exe yoki chm fayli holatiga keltiriladi. Bunday elektron darslik
tayyorlovchi dasturlar orasida SbookBuilder va htm2chmdasturlari oʻziga xos
mavqega ega. Quyida anashu dasturlar imkoniyalari bilan tanishib chiqamiz.
SbookBuilder dasturi yordamida elektron darsliklar tayyorlash.
Hozirda vaqtda bir necha xil elektron darslik tayyorlash imkonini
beruvchi dasturlar mavjud. Oddiy HTML koʻrinishida elektron darslikni biror
bir matn muharrida ham tayyorlash mumkin (misol uchun, HTML sahifalarni
Notepad matn muharrida tayyorlash uchun HTML kodlarini matn muharriga
144
yozib saqlashda .htm yoki .html kengaytma berish kifoya ) yoki maxsus HTML
maʻlumotlar tayyorlashga moʻljallangan
Microsoft FrontPage, Dreamweaver
kabi dasturlari yordamida ham tayyorlash mumkin. Lekin .chm yoki .exe
kengaytmali faylllar oʻzining yaxlitligi va oson nusxasini koʻchirib olinishi bilan
oddiy HTML sahifalar toʻplamidan iborat elektron darsliklardan afzal
hisoblanadi.
Ushbu dastur bepul tarqatiluvchi dasturlardan biri boʻlib osonlik bilan
elektron darsliklar tayyorlashga juda qulaydir. Ushbu dasturni global
tarmoqning ushbu http://jansfreeware.com manzilidan koʻchirib olish
mumkin.Dastur hech qanday oʻrnatilishni talab qilmaydi. Ushbu dastur mavjud
HTML sahifalarini .exe fayl koʻrinishidagi elektron darslik holatiga keltiradi.
Yaʻni bu dasturda avvaldan tayyorlab olingan bir-biriga bogʻliq HTML sahifalar
koʻrinishidagi maʻlumotlarni yaxlit bir .exe fayl koʻrinishiga keltiradi. Uni ishga
tushirish uchun SbookBuilder.exe fayli ustida sichqoncha chap tugmasini ikki
marta
bosamiz va natijada
4.5.1.- rasm. SbookBuilder dasturi oynasi
Ushbu dastur bilan ishlash oynasi ochiladi
146
4.5.4.- rasm. SbookBuilderda yaratilgan mahsulotni yuklash
oynasi
3)
Enter title – bu maydonda elektron darslikka sarlavha yoziladi
4.5.5.- rasm. SbookBuilder dasturida sarlavha
va parol yozish oynasi
4) Enter password – agar maʻlimotimizni boshqalardan himoyalamoqchi
boʻlsak bu maydonda elektron darslikka parol qoʻyish orqali muammodan
qutulamiz.
5) Select icon – bu maydon yordamida darslik ikonkasini tanlashimiz
mumkin. Buning uchun .ico kengaytmali rasm fayl boʻlishi kerak.
147
4.5.6.- rasm. SbookBuilder dasturi Select icon oynasi
6) Allow printing – bu maydon yordamida darslikning faol turgan
qismini printerda chop qilish mumkin.
7) Show toolbar – bu boʻlim imkoniyati
yordamida SbookBuilder
dasturiningmaxsus uskunalar paneli tayyorlanayongan elektron darslikda
joylashish yoki joylashtirmaslikni sozlash mumkin.
8) Create ebook – bu maydonda tayyorlangan darslik qaysi joyga va
qaysi nom bilan saqlanishligi koʻrsatilib Сохранить tugmasi bosiladi natijada
avtomatik tarzda koʻrsatilgan nomdagi .exe kengaytmali mashgʻulotligimiz
tayyor boʻladi.
4.5.7.- rasm. SbookBuilder dasturida saqlash oynasi
Quyidagi rasmda saqlangan keyin avtomatik ishga tushgan oyna
tayyorlandan fayl va uni umumiy papkani necha foiz siqilgandagi oʻlchami
koʻrsatilgan.
148
Quyidagi keltirilgan ikkita rasmda SbookBuilder dasturining 6- va 7-
maydon-larida taʻkid qoʻyilgan va qoʻyilmagan
holatda tayyorlangan
koʻrinishlari keltirilgan.
4.5.8.- rasm. SbookBuilder dasturida tayyorlangan electron darslik
naijaviy oynasi
HTML to Chm dasturi yordamida elektron darslik tayyorlash
Dostları ilə paylaş: