Sh. R. Xolmoʻminov mehnat bozori iqtisodiyoti

kuchlariga 
talabni 
kamaytirish hamda ular taklifini koʻpaytirish mehnat bozorini 
tartibga solishning maqsadga muvofiq usullaridir
. 
Ishchi kuchlariga talabni kamaytirish usuli
. Mazkur usulga 
hududiy hokimiyatlarning u yoki bu mintaqalarda, tarmoqlar yoki kasb-
hunarlar boʻyicha ishlab chiqaruvchi kuchlarni joylashtirish va yangi ish 
joylarini vujudga keltirishni sekinlashtirishga oid quyidagi chora-
tadbirlar: ortiqcha ishchi kuchlaridan foydalanganlik uchun qoʻshimcha 

---

34 
soliqlarni belgilash; qattiq kredit siyosatini oʻtkazish; korxonaga 
xodimni ishga olganligi uchun bir martalik toʻlovni joriy etish; ortiqcha 
ishchi va xizmatchilarni qisqartirishni rag‘batlantirish va hokazolar 
kiradi. Bundan tashqari, ishchi kuchlariga talabni kamaytirishda mehnat 
unumdorligini oshirish va tejamkorlikka erishish muhim ahamiyatga 
egadir. 
Ishchi kuchlari taklifini koʻpaytirish usuli
. Hozirgi shart-
sharoitlarda mehnat bozoriga ishchi kuchlari taklifini mutlaq 
koʻpaytirish umuman mumkin emas. Ishchi kuchlari taklifini koʻpay-
tirishga sanoat va xizmat koʻrsatish tarmoqlari va shaxsiy mehnat 
faoliyati sohalarining rivoji jiddiy toʻsiq boʻlishi mumkin. 
Bundan tashqari, hozirgi paytda ishchi kuchi taklifi na kasb, na 
malaka tuzilishi boʻyicha iqtisodiyot tarmoqlaridagi jonli mehnatga 
talabning oʻsish sur’atiga javob bermaydi. Shu bois ishchi kuchi 
taklifining sifat koʻrsatkichlarini oʻzgartirish hamda ularning mehnat 
bozoridagi raqobatbardoshligini oshirish lozim. Buning uchun esa, 
bandlikning davlat xizmati tizimidagi va boshqa oʻquv yurtlaridagi 
xodimlarning malakalarini oshirishni tashkil etish, korxonalarning 
oʻzidagi maxsus kurslarda kasb-korga oʻrgatishni yaxshilash va ularga 
soliq toʻlovida imtiyozlar berish mahalliy kadrlar raqobatbardoshligini 
oshirishning maqsadli maxsus dasturini ishlab chiqish kerak. 
Ishchi kuchlari taklifini rag‘batlantirish xodimlarni ishga yollash 
va joylashtirishga yordamlashish usullarini qoʻllash orqali ham amalga 
oshiriladi. Bu usullar tashkiliy tusda boʻlib, boʻsh ish joylari va ishga 
joylashish hamda qayta oqitishga muhtoj fuqarolarning soni haqidagi 
ma’lumotlar bankini tashkil etishni, aholini ishga joylashish 
imkoniyatlari haqidagi axborotlar bilan ta’minlashni, ishsizlarni roʻy-
xatga va hisobga olishni, kasbga yoʻnaltirishga oid chora-tadbirlarni 
ishlab chiqish va oʻtkazish kabi yoʻnalishlarni qamrab oladi. 
Mehnat resurslarini qayta taqsimlashning ancha samarali usullari 
orasida turmush darajasini tartibga solishni alohida ajratib koʻrsatish 
mumkin. Mazkur uslublar hududlarning moliyaviy resurslari hisobidan 
xodimlarning mehnat va uy-joy shart-sharoitlarini hamda madaniy 
maishiy xizmat koʻrsatish darajalarini yaxshilash kabi tadbirlarni 
oʻtkazib, ularni tartibga solish asosida tatbiq etiladi. 

---

35