Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

 
Tevarak 
atrofda 
moʻljal 
olishga 
oʻrgatish 
boʻyicha 
qoʻllaniladigan innovatsion texnologiyalar
Olti yoshli bolalar «oʻziga» nisbatan toʻla ishonch bilan moʻljal 
oladilar. Ammo hali ularning koʻpchiligi buyumlarning, boshqa 
odamlarning oʻng va chap tomonlarini farq qilishda qiynaladilar. 
Ularni, masalan, oʻzi tomoniga yuzi bilan aylangan oʻrtogʻining oʻng 
qoʻli uning chap qoʻli qarshisida boʻlish holi ajablantiradi. Nega 
bunday boʻladi? Oldingi ish natijasida bolada quyidagi bilim va
malakalarning puxta stereotipi (andozasi) yigʻilib qoladi: oʻngda 
(oʻngroqda, oʻngga), oʻng qoʻl turgan tomonda boʻladi. Bu fazo 
«oʻzidan» moʻljal olishda mutlaqo toʻgʻri. Ammo endi vaziyat 
oʻzgardi. «Bolaga boshqa odamdan yoki boshqa buyumlardan
moʻljal olish taklif qilinadi.
Demak, munosabat nuqtasi subyektning oʻzidan tashqarida
belgilanadi. Bu yerda oldingi tajriba fazoviy vaziyatlarning yangi
variantlari bilan ziddiyatlikka kirishgandek boʻladi.
 
Haqiqatda esa,
masalan, bola oʻzi bilan juft boʻlib, turgan bola oʻzidan oʻng 

---

171 
tomonda turganini yaxshi biladi. Ammo teskari fazoviy
munosabatlarni («Agar Aziz mendan chap tomonda turgan boʻlsa,
u holda men undan oʻng tomonda turgan boʻlaman») tushunish
tayyorlov guruh bolalari uchun ham unchalik oson emas. Bu yerda 
«boshqa odamga nisbatan» moʻljal olish vaziyati mavjud. Buni toʻgʻri 
tahlil qilish uchun bola eng oldin oʻrtogʻining oʻng va chap qoʻli 
(tomoni)ni aniqlashi kerak. Katta guruhda bolalar bu malaqani 
egallab olishgan, endi esa shu malaka puxta va ustivor koʻnikma 
boʻlishi kerak. 
4.9.9-rasm. Tevarak atrofda moʻljal olishga oʻrgatish boʻyicha 
oʻyin-mashqi