Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

Nazorat savollari 
3.
Taʻlimiy oʻyinlarning didaktik ahamiyati nimada? 
4.
Taʻlimiy oʻyinlarning qanday turlari mavjud? 
5.
Musiqaviy taʻlimiy oʻyinlar orqali qanday sifatlar shakllanadi? 
6.
Stol-bosma oʻyinlari qanday oʻyinlar turiga kiradi? 
 
4.3. Atrof - olam bilan tanishtirish jarayonida qoʻllaniladigan 
innovatsion texnologiyalar 
Reja 
1.
Bolalarni oʻzlari yashayotgan koʻcha, mahalla, tuman va viloyat, 
Oʻzbekiston poytaxti, Oʻzbekistonning qadimiy shaharlari, davlatimiz 
ramzlari bilan tanishtirish 
2.
Bolalarning kattalar mehnati hamda sogʻlom turmush tarzi 
haqidagi tasavvurlarini boyitish, bilimlarini kengaytirish 
 
Bolalarni oʻzlari yashayotgan koʻcha, mahalla, tuman va 
viloyat, 
Oʻzbekiston 
poytaxti, 
Oʻzbekistonning 
qadimiy 
shaharlari, davlatimiz ramzlari bilan tanishtirish. 
Vatanimiz
mustaqilligining maʻnaviy asoslarini mustahkamlash, milliy
qadriyatlarimiz, anʻana va urf-odatlarimizni asrab-avaylash, 
xalqimiz, ayniqsa, yosh avlod qalbi va ongiga ona yurtga
muhabbat, istiqlolga sadoqat tuygʻularini chuqur singdirish masalasi 

---

92 
bugungi kunda tobora dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Maktabgacha
taʻlim yoshidagi bolalarni yuksak maʻnaviy fazilatlarini kamol 
toptirish, milliy maʻnaviyatini takomillashtirish, boy madaniy
merosimiz, tarixiy anʻanalarimizga, umuminsoniy qadriyatlarga 
hurmat, Vatanga muhabbat, istiqlol gʻoyalariga sadoqat ruhida 
tarbiyalash 
mamlakatimizda 
amalga 
oshirilayotgan 
barcha 
islohotlarning hal qiluvchi omilidir.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni atrof-muhit bilan tanishtirish 
orqali ular tomonidan har tomonlama bilimlarni egallashi, psixik 
jarayonlarning rivojlanishi, qobiliyatlarini oʻsishi, dunyoqarashini 
shakllanishi, axloqiy sifatlar, ijobiy xulq-atvor odatlarini 
oʻzlashtirilishiga erishiladi. Bolani oʻrab turgan atrof-olam haqidagi 
tushunchalar: ona Vatanga muxabbat, ularni tariximiz va
Sharqning buyuk allomalari, ularning hayoti va ijodi bilan 
tanishtirish, mashhur sarkardalar, bayramlar, xalq amaliy sanʻati
haqidagi bilimlarini boyitishda muhim ahamiyat kasb etadi.
“Ilk qadam” oʻquv dasturida turli yosh guruh bolalarini atrof-
olam haqidagi tushunchalarini shakllantirishda «Bilish jarayonining 
rivojlanishi» sohasi 6-7 yoshli bola kompetensiyalari boʻyicha
quyidagi bilimlarni egallashi koʻzda tutiladi:
- atrof-muhitdagi voqea-hodisalar va koʻrinishlarni kuzatadi
hamda tadqiq qiladi;
- atrof-muhitga nisbatan ehtiyotkorona va gʻamxoʻr munosabatni 
namoyon etadi.
Vatan, mahalla toʻgʻrisidagi bilimlarni mustahkamlash
borasida “Oʻzbekiston – mening Vatanim” mavzuida bir oy
davomida “Mening shahrim”, Mening mahallam, “Men va mening
oilam”, “Men va mening doʻstlarim”, “Oʻzbekistonning boyliklari”, 
“Transport bilan tanishuv”, “Yer usti transporti”, “Havo, suv va
yer usti transporti”, “Bizning yaxshi ishlarimiz”, “Barcha kasblar
muhim”, “Vatan himoyachilari kuni”, “Bizning inoq
mamlakatimiz”, “Bizning mamlakatimiz – doʻstlik va tinchlik
mamlakati”, “Qoʻshni mamlakatlar” haqidagi tushunchalarini
mustahkamlash; Oʻzbek xalq ogʻzaki ijodi mavzulari asosida bola
qalbida oʻz millatiga muhabbat, milliy gʻurur hissini tarbiyalashda 
bolalarni tariximiz va Sharqning buyuk allomalari, ularning hayoti va
ijodi bilan tanishtirishni davom ettirish; ulugʻ allomalar: Alisher 
Navoiy, Al Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Mirzo Ulugʻbek,

---

93 
musavvir Kamoliddin Behzod haqidagi tushunchalarini aniqlash va 
mustahkamlash yuzasidan turli mashgʻulotlar va maʻnaviy tadbirlar 
amalga oshiriladi.
Bolaning umumxalq bayramlari bilan tanishtirishda ularning
psixologik xususiyatlarini va imkoniyatlarini hisobga olgan holda
samarali natijaga erishishda mavzularni toʻgʻri tanlay olish 
maqsadga muvofiqdir. 1- sentyabr - Mustaqillik kuni, 1 oktyabr - 
Oʻqituvchilar va murabbiylar kuni, 8 dekabr - Oʻzbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasi qabul qilingan kun, 1 yanvar - Yangi 
yil bayrami, 8 mart - Xalqaro xotin-qizlar bayrami, 21 mart - Navroʻz 
bayrami, 9 may - Xotira va qadrlash kuni haqidagi tasavvurlarini
yanada kengaytirish va boyitish; bolalar bilan birgalikda 1 iyun
- Xalqaro bolalarni himoya qilish bayramlarini nishonlash; shakl va
mazmun jihatdan xilma-xil boʻlgan bayramlar, sayllarni muntazam 
ravishda tashkil qilib turish. Masalan, “Mehrjon”, “Qovun” sayli, 
qushlar, gullar bayramlari va boshqalar. Mashhur sarkardalar:
Bolaning ulugʻ sarkardalar Amir Temur, Jaloliddin Manguberdi,
Zahiriddin Muhammad Bobur haqidagi bilimlarini kengaytirish;
Oʻzbekiston harbiy qoʻshinlari va ularning vazifasi, 14 - yanvar -
Vatan himoyachilari kuni ekanligi haqida tasavvurlarini kengaytirish 
vazifalari amalga oshiriladi.
“Toshkent – Oʻzbekistonning poytaxti”, «Samarqand – qadimiy 
shahar», «Vatanimiz ramzlari», «Maktabga sayohat», «Bozorlar va 
ularning turlari», buyuk siymolar, mashhur sarkardalar, bayramlar, 
xalq amaliy sanʻati: «Kim boʻlsam ekan?», «Kashtachilik», 
«Zardoʻzlik», «Shifokor», «Oshpaz» kasblari va boshqa mavzulardagi 
suhbatlar 
bolalarga 
tevarak-atrofga 
boʻlgan 
munosabatlarni 
mushohada qilib, tushungalarini bayon etish qobiliyatlari, ijodiy 
tafakkurning qay darajada rivojlanganligini namoyon etadi.
Tevarak atrof, buyum va narsalar bolaning sezgi organlariga yaʻni 
analizatorlariga ijobiy taʻsir etadi. Sezgi bolalarda turli xususiyatlarni 
bilib olishga yordam beradi. Masalan, issiq-sovuq, gʻadir-budur va 
hokazo. Sezgi atrof-muhitni bilishning dastlabki bosqichi hisoblanadi. 
Suhbatlar, maxsus tayyorlanadigan muloqotlar esa dastur asosida 
muayyan mavzular boʻyicha uyushtiriladi. Masalan, maxsus 
tayyorlangan 
suhbatlar 
quyidagicha 
tuziladi: 
dastlab 
mavzu 
belgilanadi, uning maqsadi, vositalari aniqlanadi, savollar tuziladi. Bu 
suhbatlarning har birida