6. Qaysi o ‘yin turida bolalar o ‘yin qoidalarini o ‘z!ari o ‘yin jara-
yonida belgilashadi?
A) Qoidali o ‘yinlar
B) Ijodiy o ‘yinlar
C) Sahnalashtirilgan o'yinlar
D) Qurish-yasash o ‘yinlari
7. Didaktik o ‘yinlar to‘g ‘ri berilgan qatorni aniqlang.
A) Buyum va o‘yinchoqlar bilan o ‘ynaladigan
B) Stol-bosma
C.) Og‘zaki so'z o ‘yinlari
D) Barcha javoblar to‘g‘ri
229
IV B O ‘LIM . M A KTABG ACH A TA’LIM
M U A SSA SA SI M ENEJM ENTI
X V II bob. M A K TA BG A C H A TA’LIM M U A SSA SA SIN I
B O SH Q A R ISH N IN G N AZAR IY A SO SLARI
“M enejm ent”
inelizcha so'z b o ‘lib, o ‘z-
Ta’lim menejmenti
. .
,
,
,
.
, ,
, /r
,
,
.
, ^
bek tilida boshqaruvm tashkil etish (bosh-
- boshqaruv san ati
. . .
,
, , . .
, , •,
• , 4
sifatida
qansh, boshqaruv hokimiyati, tashkil etish),
rahbarlik qilish (rejalashtirish, tartibga solish-
muvofiqlashtirish, nazorat qilish) m a’nolarini anglatadi. M enejment
ko‘zlangan maqsadlarga erishish uchun faoliyatni, va'ni insonlar yoki
ularning guruhlari faoliyatini muvofiqlashtirish hamda boshqarish
usullari, shakllari va vositalari majmuidir.
Sodda qilib aytganda, menejment umurniy holda u yoki bu faoliyat
turini tashkil etishni va unga rahbarlik qilishni, y a’ni turli xil sohalarda
faoliyat ko'rsatayotgan insonlarning xatti-harakatlarini, munosabatlarini
muvofiqlashtirish, ularning imkoniyatlari va qobiliyatlaridan to ‘g ‘ri
foydalanishni tashkil etish, nazorat qilish va boshqarishni bildiradi.
Menejment eng avvalo insonlami boshqarish, ularni o‘z faoliyatiga qiziq-
tirish, tadbirkorlikka, mehnatga ijodiy yondashish, o‘ziga ishonish tuy-
g‘ularini shakllantirish, sohalar bo‘yicha bilim, ko'nikm a va malakalarni
egallashiga ko‘maklashish, yangilikka va ijodkorlikka chorlash, inson-
laming faoliyatini boshqarish demakdir.
L.Fishman fikriga ko'ra,
ta'lim menejmenti
- bu ilmiy asosda tashkil
etilgan, o‘ziga xos pog‘onaviylikka asoslangan boshqaruv: rahbar,
pedagogik jamoa, ta’lim oluvchilar jamoasi. Shunga ko‘ra boshqaruvni
turli xil modellar asosida amalga oshirish mumkin: integral model,
birinchi pog'ona - pedagogik jam oa faoliyatini boshqarish; ikkinchi
pog'ona - bolalar faoliyatini boshqarish40.
Bundan tashqari, olimlar ta’lim menejmetining bir qator o'zig a xos
xususiyatlarga ega ekanligini ham ta’kidlab o ‘tishadi. Ular orasida
quyidagi xususiyatlar asosiy hisoblanadi:
- t a ’lim menejmenti “maqsadga muvofiqlik” so‘zi bilan aniqlanadigan
m a’naviy o'lchovga ega;
40. Turg'unox S.T. Umurniy o ‘rta ta ’lim muassasalari boshqaruv faoliyatining nazariy
asoslaji: Pedagogika fanlari doktori. ...diss. - Т., 2007. - 25-b.
230
-
ta ’lim menejmenti - bu fan va san’at (chunki bunda insonlar
o'rtasidagi o ‘zaro munosabatlar katta rol cfynaydi);
-m enejm ent m azm unidao‘z aksini topadigan shaxs, davlat vajam iyat
manfaatlarining o ’zaro dialektik birligi;
-ta 'lim n i boshqarishda jamoatchilikning faol qatnashuvi41.
Mamlakatimizda menejment fanining rivojlanishiga salmoqli hissa
qo‘shgan olimlardan M.Sharifxo‘jaev, Yo.Abdullayevlar boshqaruv
o ’ziga xos yuksak san’at va mahoratni talab qiluvchi tanlov, shu tanlov
asosida qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish ekanligini
ta'kidlab, quyidagicha ta’rif beradilar:
“Boshqaruv -
bu tanlov, qaror
qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish jarayonidir”42. Ta’lim
menejmentida boshqaruvning quyidagi turlari mavjud:
Dostları ilə paylaş: |