Moddiy ishlab chiqarishda texnika va fan taraqqiyoti Bu davrda ishlab chiqaruvchi kuchlarning
o‘sganligi va jamiyatning ehtiyojlari ort-
ganligi tufayli transport, elektr, binokorlik, metallurgiya, mashi-
nasozlik va boshqa sohalarda yirik kashfiyotlar qilindi. Dunyo
mamlakatlarida temiryo‘llarning ko‘payishi natijasida parovozsoz-
likda yirik o‘zgarishlar bo‘ldi. Sodda va kuchsiz bo‘lgan bug‘ ma-
shinalari o‘rniga ichki yonuv dvigateli va elektr dvigatellari yara-
tildi. Elektr dvigatelidan dastavval transportda foydalanildi. 1895-
yildan Buyuk Britaniya va AQSHning yirik shaharlarida tramvay
ishlatila boshlandi. Temiryo‘llarni elektrlashtirish sohasida tajribalar
o‘tkazildi. Kemalar qurilishida po‘lat keng ko‘lamda ishlatila
boshlandi.
Elektr sanoati yuksak darajada taraqqiy
qilgan mamlakatlar tez rivojlandi. Sanoat-
ning rivojlanishi fabrika, zavod, savdo joylari va idoralarning sun’iy
yoritgichlarga bo‘lgan talabini yil sayin oshirib bordi.
1876-yilda rus olimi P.N. Yablochkov „elektr shami“ deb
atalgan lampani ixtiro qildi. Amerikalik ixtirochi T. Edison havosi
so‘rib olingan ko‘mir tolali cho‘g‘lanish lampasini yaratdi.
Nyu-Yorkda Edison qurgan birinchi issiqlik elektr stansiyasi
yuzlarcha iste’molchilarni energiya bilan ta’minlay boshlagan.
Binokorlik sohasida katta o‘zgarishlar yuz
berdi. Endi metall va oynalardan keng
foydalaniladigan bo‘lishdi. Shu sababli
banklar, fabrikalar, bozorlar, savdo do‘konlari, vokzallar, uy-
joylar, katta mehmonxonalar qurila boshlandi.
IV
BO‘LIM VIII bob FAN VA MADANIYAT 38-§. XIX ASRNING OXIRI — XX ASR BOSHLARIDA FAN VA MADANIYATNING RIVOJLANISHI Buyuk kashfiyotlar Elektr Binokorlikda metall va
