Шүбһә доғуран суаллар

Sual 92: İmam Hüseynə (ə) əza saxlamağın hədsiz savaba 
malik olması barədə rəvayət varmı? 
Cavab: Şəhidlər ağası həzrət Hüseyn (ə) üçün əza saxlamaq 
Allaha yaxınlaşmaq üçün ən tə`sirli vasitələrdəndir. Mö`təbər 
mənbələrdə bu mövzuda kifayət qədər hədis vardır. Amma bu 
məsələyə münasibətdə bə`zi nöqtələrə nəzər salmalıyıq: 
1. Bu mövzuda olan rəvayətlər səhih və qeyri-səhih olmaqla 
iki hissəyə bölünür. 
2. Bə`zi rəvayətlərdə müəyyən əməllərin xüsusi tə`sirə malik 
olduğu bildirilir. Amma həmin əməl zikr olunan tə`sir üçün tam 
səbəb sayılmamalıdır. Tam səbəb bütün maneləri aradan qaldıran 
səbəblər məcmusudur. Mane olmadıqda bir əməl də tə`sir edə 
bilər. Amma maneələr əməlin tə`sir etməsi üçün ortaya şərtlər 
qoyur. Məsələn, deyilir ki, ağacın alışma səbəbi oddur. Amma od 
ağacı yandırmaya da bilər. Məsələn, alışma üçün oksigen lazımdır. 

---

73 
Bir şəxs yaş ağacı tonqala atıb, onun alışmadığını görürsə, 
təəccüblənməməlidir. Ağacın alışmasına mane olan səbəblər 
araşdırılmalıdır. Şübhəsiz ki, alovun ağaca tə`sirinə mane olan 
səbəblər vardır. Düzgün istiqamətdə aparılan araşdırmalar göstərir 
ki, ağacın tərkibindəki rütubət alova müqavimət göstərir. Əgər bu 
maneə aradan qaldırılarsa ağac dərhal alışar. Demək, ağacın 
alışması üçün alovu tam səbəb bilmək olmaz. 
Ortaya suallar çıxır: dəqiq şərtlər nədir; hər səbəbin tə`sir payı 
nə qədərdir; bir səbəb həlledici rol oynaya bilərmi; tə`sir 
mexanizmi necədir? Amma insan düşüncəsi müstəqil şəkildə 
bütün suallara cavab tapmaq gücündə deyil. Peyğəmbərlərin ən 
böyük xidmətlərindən biri insan düşüncəsinin fövqündəki 
məsələləri işıqlandırmaqdır. 
İmam Hüseynə (ə) əza saxlamağın savaba malik olmasında 
təəccüblü heç nə yoxdur. Nəql edəcəyimiz rəvayət uyğun 
məsələyə aydınlıq gətirir: 
Əllamə Bəhrul-ülum Samirraya gedərkən yol boyu imam 
Hüseynə (ə) ağlamağın savabı barədə düşünür. Yolda onunla 
rastlaşan ərəb onu fikirli görüb, nə barədə düşündüyünü soruşur. 
Bəhrul-ülum bildirir ki, imam Hüseyn (ə) üçün axıdılan bir damla 
göz yaşının günahları yuması barədə fikirləşirəm. Ərəb deyir: 
“Təəccüb etmə. Sənə bir misal çəkim. Bir gün sultan ovda azıb 
yoldaşlarından ayrı düşür. Meşədə bir komaya rast gəlir. Burada 
yaşayan qoca qarı və onun oğlu südü ilə dolandıqları keçini qonaq 
üçün kəsirlər. Sultan saraya qayıtdıqdan sonra onların yaxşılığına 
necə cavab vermək barədə düşünür. Nəhayət başa düşür ki, olanını 
ona vermiş insanların mükafatı yalnız sultanın bütün olanlarıdır! 
İmam Hüseyn (ə) Allah yolunda hər şeyindən keçib, Allah 
Hüseynə (ə) ağlayana misilsiz savablar verirsə, təəccüb 
etməməliyik.”