Shukur xolmirzayev ijodining badiiyati

 
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
 

 

http://www.newjournal.org/

Выпуск журнала № – 19
Часть–4_ Апрель–2023
 
58 
2181-3187 
qahramonlar harakatidan, tabiatidan chiqarilgan xulosalar bir-birini yanada 
boyitadi, milliy o`zligimizning turli qirralarini alohida xarakterlar orqali tasvirlab, 
xalq 
qiyofasidagi 
yaxlit 
qiyofaning 
turli 
jihatlarini 
ochib 
beradi. 
Yozuvchi asarlari tasvirida tirikchilik qiyinchiliklari bilangina o`ralashib 
qolmaydi, ma`naviyat masalalariga ham alohida e`tiborni qaratadi. Zamon 
talotumlari ma`naviyatimiz mustahkamligi va mustaqilligida jiddiy salbiy iz 
qoldirayotganiga ishora qiladi. Bunga, bir jihatdan, avvalambor, jamiyat 
norasoliklari sabab, qolaversa, ikkinchi jihatdan, bu hol ko`proq irodasi sust 
kishilarda namoyon bo`lmoqda. Irodasi mustahkam kishilarning esa irodasini
sinovdan, chig`iriqdan o`tkazib, ma`naviyatini yanada mustahkamlamoqda, 
zamon yangiliklari ta`sirida yanada boyitmoqda. 
Mustaqillik 
davri 
kishisi 
qalbida, 
dunyoqarashida 
ro`y 
berayotgan 
o`zgarishlarni, ba`zan iqtisodiy sharoitlarning shaxslararo va jamiyat bilan 
munosabatlarga ko`rsatayotgan ta`sirini, bir so`z bilan aytganda, yangilanayotgan 
tabiatli zamondosh, yurtdosh sajiyasini, siymosini ko`rsatish bu yo`ldagi 
qiyinchiliklarni, ziddiyatlarni, yo`qotish va topishlarni aks ettirish adabiyotimiz 
oldidagi muhim vazifalardan sanaladi. Shukur Xolmirzayevning ba`zi romanlari 
mana shu muammoga bag`ishlangan. 
Shukur Xolmirzayevning «Qil ko`prik», «So`nggi bekat», «Yo`lovchi», 
«Olabo`ji», «Dinozavr» romanlari turli mavzu va muammolarga bag`ishlangan. 
«So`nggi bekat» adibning roman janridagi dastlabki tajribasi bo`lishiga qaramay, 
sho`ro davrining so`nggi bosqichidagi kamchiliklarni zamondoshlar qiyofasidagi 
norasoliklarni keskin fosh etishi bilan ajralib turadi. «Bekat» xo`jaligida yashab, 
mehnat qilayotgan turli toifadagi kishilar xarakteri, harakati misolida adib, 
umuman, jamiyatni qattiq qoraladi. Bu, mohiyat e`tibori bilan, mazkur davr 
jamiyatning umuman so`nggi bekati bo`lsa nima qilarkin, degan badiiy fikrga 
go`yo ishoradek bo`lgan. Taxminan, o`n besh yil o`tgach bu badiiy «karomat» 
o`zining tasdig`ini topgan. 
1987-yil 
adib 
«Yo`lovchi» 
romanini 
yaratgan. 
Ayniqsa, 
shakli, 
kompozitsiyasi jihatdan yangicha izlanishlari mo`l bo`lgan bu asar ko`proq 
monolog va dialoglar asosiga qurilgan. Yozuvchi qahramonlari xarakterini, asosan, 
shu yo`sinda ochishga harakat qiladi. 
Oliy ma`lumotli bo`lish yaxshi. Lekin shunchaki, bilimsiz, jamiyatga nafi 
tegmaydigan, o`zini o`ylashdan nariga o`tmaydigan xudbin oliy ma`lumotlining 
nima keragi bor? Undan ko`ra noilojlik tufayli nainki oliy ma`lumot, balki, hatto, 
to`liq o`rta ma`lumot ham ololmay qolgan, biroq mehnatsevar, halol, el va yurtga 
qayishuvchi, do`stga sadoqatli kishi ko’p bor afzal emasmi? Yozuvchi xuddi shu 
fazilatlarni romanning bosh qahramoni Bekdavlat qiyofasida aks ettirgan. 

---