222
bo‘lgan bilim berishga manfaatdor edilar. O‘sha vaqtda ishlab turgan
cherkovga qarashli diniy maktablar bunday bilim bermas edilar. Shu
sababli sexda birlashgan hunarmandlar va gildiyalarda birlashgan savdo
ishlab turgan cherkovga qarashli diniy maktablar, sex maktablari va
gildiya maktablari deyilar edi. Keyinrok borib sex va gildiya maktablari
magistrat maktablariga, ya’ni shahar boshqarmasi harajatidagi
maktablarga aylandi. Bu maktablarning mudir va o‘qituvchilari tegishli
sex, gildiya va magistratura tomonidan tayinlanardilar va ular cherkovga
qaram emas edilar. Bu maktablarda pul to‘lab o‘qilardi. Cherkovga
qarashli diniy maktablarga nisbatan, bu maktablarda diniy rasmlar
bilan bir qatorda amaliy ish uchun zarur bo‘lgan xatsavod va hisob
malakalarini egallashga ko‘proq e’tibor berilardi. Ba’zi maktablarda
esa grammatika, ritorika va geometriya o‘qitilar edi.
Sex, gildiya va magistrat maktablarining vujudga kelishi - G’arbiy
Yevropa mamlakatlaridagi maktab ishining taraqqiyotida katta yutuq
edi. Yevropada birinchi universitetlar XII asrning ikkinchi yarmida
Italiyada (Bolonya shahrida), Angliyada (Oksford shahrida), Fransiyada
(Parijda) tashkil kilindi. XIV-XV asrlarga kelib, universitetlar Yevropa
mamlakatlarining hammasida ochilgan edi. O‘rta asr universitetlari
odatda to‘rtta fakul’tetdan tuzilgan bo‘lib, bular tayyorlov fakulteti,
yuridik, medisina va teologiya (din aqidalari) fakultetlaridan iborat edi.
Tayyorlov fakulteti talabalari yuqorida aytilgan triviumga, kvadrivium
tarkibiga kirgan fanlarni o‘qir edilar. Tayyorlov fakul’tetida o‘qish
muddati 6-7-yilgacha, asosiy fakultetlarda esa 5-6-yilgacha cho‘zilar
edi.
Universitetlarda o‘qitish metodlari ma’ruza, cherkov tomonidan
tasdiqlangan darslik va asarlarni yodlash va disput (munozara)lardan
iborat edi. Universitetlarda o‘qish faqat lotin tilida olib borilar edi.
Universitet ta’limining va undagi metodlarning sxolastik mazmunidan
qat’iy nazar, O‘rta asr universitetlari Yevropa madaniyatining rivoj-
lanishida katta rol o‘ynaydi. Ular ma’rifat tarqatish va o‘sha davrdagi
ma’lumotli kishilarni etishtirishda katta xizmat qildi.
Dostları ilə paylaş: