Щзбекистон республикаси


Hujayra membranani osmotik xususiyati



Yüklə 0,67 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/27
tarix10.05.2022
ölçüsü0,67 Mb.
#57074
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   27
sitologiya

 

Hujayra membranani osmotik xususiyati. 

 

Hujayra  malum    osmotik  bosimni  tutib  turli  hujayra  membranasi  funksiyalaridan  biri 

xisoblanadi. O’simliklarda osmotik bosimning kattaligi asosan kichiq molekulalar va ionlar 

konsentrasiyasiga bo’liq. Osmotik bosim aloxida mexanizm yordamida tutib turiladi.  

Barcha hujayralar o’zining xususiy  yoki individual tuzilishini muvozanatini va osmotik 

xususiyatini  saqlashga  intiladi.  Binobarin  hujayra  membranasi  ichkariga  utgan  barcha 

moddalarni  jamlanishi  ro’y  beradi.  Umuman  hujayra  membranasidan  molekulyar  ogirligi 

uncha katta bo’lmagan moddalar va suv bemalol uta oladi, lekin makromolekulalarning juda 

katta  kiyinchilik  bilan  hujayralarga  utishi  aniqlangan.  Chunki  sitoplazmasi  va  yadrosi 

ko’plab  ishlab  chiqargan  moddalar  yigindisi  cheksiz  darajada  ko’paya  olmaydi.  Bu 

moddalarning  bir  qismi  tashqariga  chiqarib  yuboriladi,  lekin  uni  urniga  tashqaridan  ko’p 

mikdorda  ayrim  moddalar  hujayraga  kirib  joylashib  oladi.  Buning  natijasida  hujayra 

tanasiga suv, kislorod, karbonat angridrid kabi past molekulali moddalar bemalol uta oladi.  

Malumki  o’simlik  va  xayvon  hujayrasining  ko’p  kismini  suv  tashkil  etadi.  U  xayvon 

hujayralarida  urtacha  80%,  o’simlik  hujayralarida  esa  95%  ni  tashkil  qiladi  vi  barcha  tirik 

hujayra sitoplazma va yadrosidagi suv mikdori urtacha 80% ni tashkil qiladi. 

Hujayradagi  moddalar  o’zining  yarim  utkazish  kuniga  ega  bo’lgan  membranasi 

yordamida  ajralib  turadi.  Bu  esa  hujayra  va  uning  membranasi  kanday  darajada  utkaza 

olishini ko’rsatadi. 

Umuman  hujayra  membranalarini  suv  utkaza  olishi  hujayraning  funksional  xolatiga 

bo’liq. Hujayra ichiga qisqa vaqt ichida ko’p mikdorda suv kirishi va undan chiqib ketishi 

mumkin.  

Fagositoz  –  hujayraning  yirik  va  kattik  zarrachalarini  qamrab  olishidir.  Fagositoz 

hujayra membranasining  eng muxim  yana bir  funksiyasidir.  Bu  vazifani  amalga  oshirishda 

xam  asosan  leykositlar  muxim  ish  bajaradi.  U  birinchi  marta  buyuk  rus  fiziologi 

M.I.Mechnikov tomonidan ilmiy ravishda asoslanib berilgan edi.  

Pinositoz – bu xam hujayraning muxim funksiyasidan bo’lib plasmatik membrana orkli 

suyuk moddalarning ichkariga utishiga aytiladi. Asosan 2 xil: endositoz va ekzositoz orqali 

amalga oshadi.  


Yüklə 0,67 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   27




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin