Fosfatlash elektrolitlari. Umumiy ma’lumotlar Fosfatlash-metallarni korroziyadan saklashning eng kup tarkalgan usullaridan biri xisoblanadi,fosfatli qoplamalar metall sirtida metallning ortofosfat kislota eritmasi bilan uzaro ta’sirlashishi natijasida xosil buladi. Fosfatli koplamalar mayda kristall xolidagi plyonka bulib u erimaydigan marganets va temir yoki rux va temir fosfatlardan iborat. Fosfatli koplamalar moy, lak yoki buyoqlar bilan qushimcha ravishda ishlov berilgandan keyin metallni korroziyadan ishonchli ravishda saklaydi.
Fosfatli qoplamalar yukori elektr qarshiligiga ega bulib 300-500 V gacha kuchlanishga bardosh bera oladi.Fosfatli qoplamalarni moy va bakelitli laklar bilan qoplash yorib utish kuchini ancha oshiradi.Qattiqligi bo‘yicha fosfatli plyonka mis va latunddan yuqoriroq buladi.Fosfatli plyonkaning erivchangligi xona tempiraturasida 1,5 mg/l ni 90oC da esa 10,6 mg/l ni tashkil etadi.Kislota va ishqorlarda fosfatli qoplamalar beqaror xisoblanadi.Fosfatli qoplamalar 400-500 oC gacha kiska vakt ta’sir etuvchi kuchlanishga bardoshli, yuqoriroq tempiraturalarda qoplamaning ximoyalanish qobilyati pasayib ketadi.Odatdagi fosfatli qoplamalarning ximoyalanish qobilyati oksidli plyonkalardan yuqoriroq bulib, ular asosan korroziyadan saklash, ishqalanishni kamaytirish va elektr izolyasiyasi sifatida qullaniladi.Bundan tashkari fosfatli qoplamalar lak buyoq qoplamalar bilan qoplashdan oldin metallar sirtiga surkaladigan eng yaxshi material xisoblanadi.Fosfatli plyonkalar suyultirilgan metallarda yuvilmaydi.Uglerodli va kam uglerodli pulat,chuyan,rux, kadmiy,mis va uning qoplamalarini alyuminiyni fosfatlash mumkin.
Kimyoviy fosfatlash Kam legirlangan pulat,alyuminiy,magniy kotishmalar xamda rux va kadmiyli kotishmalar kimyoviy fosfatlashga uchratiladi.Kimyoviy fosfatlash jarayonida metall monofosfatlari gidrolizga uchraydi va unda ortofosfat kislota, ikki va uchta metall bilan almashingan fosfatlar orasida muvozanat karor topadi.YUqori ligerlangan pulatlar fosfatlashga oson uchraydi.Fosfatlashning moxiyati shundan iboratki, metall sirtiga ishlov berishda ( bitta fosfat almashilgan kislotali eritmalar bilan) sirtda erimaydigan fosfatli plyonka xosil buladi.Fosfatlash jarayoni asosida metallning ortofosfat kislotasi bilan uzaro ta’sirlashishi yotadi: