Сила Архимеда

Toriçeli təcrübəsi. Uzunluğu 1 metr bir tərəfindən bağlı olan şüşə borunu civə ilə doldururlar. Sonra isə borunu daxilində civə olan qaba çevirirlər. Boruda olan civənin bir hissəsi qaba tökülür, lakin digər hissəsi boruda qalar. Boruda qalan civənin təzyiqi atmosfer təzyiqinə bərabərdir: p_civə=p_atm. Boruda qalan civənin hündürlüyü təxminən 760 mm-ə bərabərdir. Boru daxilindəki civənin üstündə hava yoxdur, orada havasızlıq şəraitidir.

Normal atmosfer təzyiqi p_atm=101300Pa və ya p_atm≈100kPa. Hündürlüyə qalxdıqda atmosfer təzyiqi azalır, civə sütunu isə aşağı düşür.

Atmosfer təzyiqi barometrlə ölçülür. İki növ barometr var: civəli barometr və metal barometr-anerid.
Hidravlik maşın

H idravlik maşın

• 
  qüvvədə qazanc verən sadə mexanizmdir.
  
• 
  iş prinsipi Paskal qanununa əsaslanıb.
  

Hidravlik maşın bir biri ilə boru vasitəsi ilə əlaqədə olan müxtəlif ölçülü iki silindirdən ibarətdir. Silindlər maye ilə doldurulub. Hər bir silindrdə maye üzərində porşen var. Porşenlərə kənardan qüvvə təsir edir.

Tutaq ki, sahəsi S₁ olan porşenə F₁ qüvvəsi, sahəsi S₂ olan porşenə F₂ qüvvəsi təsir edir. Onda porşenlərin maye üzərinə göstərdiyi təzyiq

düsturları ilə təyin olunacaq. Onda Paskal qanununa əsasən porşenlərin mayeyə göstərdiyi təzyiq bərabərdir:

Porşenlərə təsir edən qüvvələr porşenlərin sahələrinə düz mütənasibdir.

Böyük porşenə təsir edən qüvvə kiçik porşenə təsir edən qüvvədən dəfə böyükdür:

Sol porşenin silindr daxilində azacıq aşağı hərəkət etməsi sağ porşeni yuxarı qalxmağa məcbur edir. Bu ona görə baş verir ki, sol silindrdəki mayenin bir hissəsi sağ silindrə axır.

Tutaq ki, kiçik porşen h₁ qədər aşağı düşür, bu halda

1. 
   böyük porşen h­₂ qədər yuxarı qalxar.
   
2. 
   Kiçik porşenin aşağı düşməsi nəticəsində birinci silindrdə mayenin həcmi ΔV₁=S₁h₁ qədər azalar.
   
3. 
   İkinci silindrdə mayenin həcmi ΔV₂=S₂h₂ qədər artar.
   
4. 
   Silindrlərdəki mayelərin həcmlərinin dəyişmələri bərabərdir:
   

ΔV₁=ΔV₂ ⇔ S₁h₁=S₂h₂ ⇒

Deməli, porşenlərin yerdəyişmələri onların sahələrinə tərs mütənasibdir.

Kiçik porşenin yerdəyişməsi böyük porşenin yerdəyişməsindən dəfə böyükdür: .

Kiçik porşenin sürəti böyük porşenin sürətindən dəfə böyükdür: .

Hidravlik maşının qüvvədə verdiyi .