Sinf…5 Sana “ ” 201 yil. Mavzu

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1. Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, bu hayotda har qaysi insonning ezgu orzu-umidlari bo'ladi. Ayniqsa, siz kabi ozod va obod Vatanda o'sib-ulg'ayayotgan,qalbi роk his-tuyg'ular bilan to'lgan yoshlarning orzulari bir olam. Ana shu orzulaming eng ulug'i - ota-onaga, el-yurtga beminnatxizmat qilish, ulaming oldidagi farzandlik burchini sidqidildan adoetishdir. Bu orzuga erishish uchun inson bolalikdan boshlab o'z oldiga
aniq maqsad qo'yib, zamr bilim, ko'nikma va hunarlarni egallashi,ham jismoniy, ham ma'naviy jihatdan sog'lom va baquvvat bo'lishilozim. Chunki buyuk orzular buyuk intilish va harakat, katta kuch-quvvatni talab etadi. Ana shu g'oyat og'ir va murakkab yo'lda Vatangamuhabbat hissi barchamizga madad bo'ladi.Vatanga muhabbat — eng ulug' tuyg'u. Shuning uchun hamPrezidentimiz Islom Karimov bu tuyg'uning inson hayotidagi o'rnihaqida alohida fikr yuritib, «Tarix haqiqati shuni ko'rsatadiki, tomiridamilliy g'urur, Vatan ishqi jo'sh urgan odamgina buyuk ishlarga qodir boiadi», deb ta'kidlaydi.

Haqiqatan ham, agarda tarixga nazar tashlaydigan bo'lsak, ona yurtgamehr-muhabbat oddiy insonlarga ham ulkan kuch-qudrat, azm-ushijoafbaxsh etib, ularni tengsiz jasoratlarga undaganiga guvoh bo'lamiz. Masalan, siz yaxshi biladigan Shiroq haqidagi rivoyatni esga olaylik.Shiroq — oddiy cho'pon. Uning harbiy qurol-yarog'i ham, askari ham yo'q. Faqat qalbida o'z vataniga cheksiz muhabbati bor, xolos. Ana shu buyuk tuyg'u uni tish-tirnog'igacha qurollanib, mo'ri malaxdek yopirilib kelayotgan sonsiz-sanoqsiz yovga qarshi yakka-yu yolg'iz kurashga chiqishga chorlaydi. Shiroq o'zining dushman qo'lida o'lishini oldindan biladi. Lekin bu, yuqorida aytilganidek, eng ulug' maqsad — Vatan ozodligi, lining himoyasi yo'lidagi sharafli o'lim ekanini u yaxshi anglaydi va aynan shu bois bu yo'lni tanlaydi.Shiroq o'z joni evaziga qancha-qancha yurtdoshlarini o'limdan, yovgaqui bo'lishdan, shahar-qisbJoqlarni esa vayronagarchilik, talon-torojdansaqlab qoladi. Yana bir muhim tomoni — u o'z qahramonligi orqalihech qachon zulm va bosqinchilik bilan butun bir xalqni yengib bo'lmasligini, uning mard farzandlari bunga aslo yo'l qo'ymasligini isbotlaydi.Shiroqqa o'xshagan qo'rqmas va botir o'g'lonlar dunyodagi barchaxalqlarda hamma zamonlarda ham bo'lgan. Chunki har qanday xalqning tinch va osuda hayoti, baxt-u saodati uning mard va bahodir farzandlariga bog'liq.Shu nuqtayi nazardan qaraganda, dunyoga mashhur «Hollivud»kinokompaniyasi tomonidan suratga olingan «Gladiator» filmidagiiste'dodli aktyor Rassel Krou tomonidan ijro etilgan general Maksimus obrazi ham Vatan ozodligi yo'lida fidoiy bo'lib yashashningyorqin namunasidir. Butun hayotini ona yurti sha'n-u sharafini рокsaqlash uchun baxsh etgan bu o'ktam va jasur inson o'zining mohirsarkardalik qobiliyati, mardlik fazilatlari bilan tashqi dushmanlarnitor-mor etishda tengsiz qahramonlik ko'rsatadi. Ayni vaqtda ichkidushmanlarning fitnasini fosh etish uchun achchiq sinov va mashaqqatlarga, xo'rlik va zo'ravonliklarga chidaydi. Dushmanlar uni uyjoyidan, oilasidan, do'st-u yorlaridan judo etadi. Generalning o'ziesa qullikka tushib qoladi. Lekin shunday ayanchli ahvolda ham umidsizlikka tushmaydi, o'zi haqida emas, vatani haqida, uni jaholatva adolatsizlik domidan xalos etish xususida o'ylaydi. Va shu yo'ldamunosib o'lim topadi.Lekinuningo'limixalqningadolatga,uningbaribir tantana qilishiga bo'lgan ishonchini mustahamlab, kelgusiavlodlar uchun haqiqiy qahramonlik timsoliga aylanadi.Jahondagi har bir ota-ona, har bir xalq katta umidlar bilanfarzand o'stirar ekan, ularning avvalo mard ba botir, o'z uyi vayurtini himoya etishga qodir insonlar bo'lib voyaga yetishini istaydi.Dunyo xalqlarining ertaklari, qo'shiq va dostonlariga, onalar tomonidan aytiladigan allalariga e'tibor beradigan bo'lsak, ularda mardlikva qahramonlik asosiy mavzu ekaniga ishonch hosil qilamiz. Masalan, hindlarning «Mahobxorat» va «Ramayana» kabi qadimiy dostonlari,yunonlaming Prometey, Antey, Gerakl va Odissey singari afsonaviyqahramonlari, azaldan biz bilan yonma-yon yashab kelgan Sharqxalqlarining barchasi uchun umumiy bo'lgan Rustami doston, Sunrob, Siyovush, Jamshid, Bahrom, Farhod kabi alp pahlavonlartimsolida mardlik va botirlik ulug'langan.Onalarimizning allalarida qadim-qadim zamonlardan boshlab o'g'ilbolalar «arslonim», «pahlavonim», «Alpomishim» degan so'zlar bilane'zozlangan. «Uch-og'ayni botirlar», «Semurg' va Bunyod», «Тoxir va Zuhra» kabi rtaklarimizda, «Alpomish», «Go'ro'g'li», «Kuntug'mish» singari dostonlarimizda mardlik va ezgulik eng yuksak insoniyfazilat sifatida kuylanadi. Bularning barchasi xalqimiz uchun o'zfarzandlarini hech narsadan qo'rqmaydigan, ota-onasi, oilasi, el-yurtining sha'n-u sharafi, obro'-e'tiborini saqlash yo'lida hammanarsaga qodir insonlar qilib tarbiyalash eng buyuk, eng muqaddasorzu bo'lib kelganidan dalolat beradi. Shu ruhda tarbiya topgan To'maris, Alp Erto'ng'a (Afrosiyob), Spitamen, Jaloliddin Manguberdi, Amir Temur kabi ko'plab ajdodlarimiz xalqimiz o'z yeri, o'z Vatanini munosib himoya qilishga qodir ekanini tarixda necha bor isbotlabbergani, hech shubhasiz, shunday ulug' zotlarhing, ular boshlab
bergan, asrlardan asrlarga bezavol olib o'tgan shonli an'analarningdavomchilari bo'lgan biz — avlodlar uchun ibrat namunasi bo'libxizmat qiladi.Prezidentimiz Islom Karimov el-yurtimizning boy merosi, jumladan, «Alpomish» dostonining yosh avlod tarbiyasidagi beqiyosahamiyatini ta'kidlab, quyidagi fikrlarni bildirgani bejiz emas, albatta:«Xalqimizning yengilmas bahodiri — Alpomish timsolida biz Vatani mizni yomon ko'zlardan, balo-qazolardan asrashga qodir, kerakboisa, bu yoida jonini ham fido qilishga tayyor azamat o'g'lonlarimiz— bugungi alpomishlarning ma'naviy qiyofasini ko'ramiz»¹.Bu so'zlarni o'qir ekanmiz, mustaqllikka erishganimizdan so'ngmamlakatimizda sog'lom va barkamol avlodni voyaga yetkazish eng