Sirtqi va maxsus sirtqi talabalari uchun O`slubiv qo`llanma Samarqand – 2019 kirish

Muammoli masalalar va topshiriqlar:

1. 
   Tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi predmetining asosiy maqsadini yoritib bering?
   
2. 
   Tabiatshunoslikni o’qitish metodikasining dolzarb vazifalarini izohlab bering?
   
3. 
   Pedagogik tadqiqotlarning va ularning tabiatshunoslik o’qitish metodikasi fanida qo’llanilish asoslarini izohlab bering?
   
4. 
   Tabiatshunoslik metodikasi o’rganadigan va ishlab chiqadigan muammoli masalalar doirasiga nimalar kiradi?
   
5. 
   Tabiatshunoslik predmetining, tabiatshunoslik metodikasidan farqlovchi asoslarini yoritib bering?
   

Bilimni tekshirish uchun savollar:
1. Tabiatshunoslik fani nimani o’rgatadi?
2. Tabiatshunoslik o’qitish metodikasi nimaga asoslangan?
3. Metodika deb nmani tushunasiz?
4. Tabiatshunoslik o’qitish metodikasi nima uchun pedagogik fan sifatida tan olingan?
5. Tabiatshunoslik o’qitish metodikasi fani qaysi savollarga javob bera olishi kerak?
6. Tabiatshunoslik o’qitish metodikasi qaysi fanlar bilan bog’langan?
7. Tabiatshunoslik o’qitish metodikasi fanida tadqiqot metodlarining ahamiyati nimada?
8. Tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi fani oldida qanday vazifalar qo’yilgan?
9. O’quvchilarning faoliyat turlariga nimalar kiradi va ular tabiatshunoslik o’qitish metodikasi fanida qaysi ahamiyatga ega?
10. Nima uchun kuzatish tabiatshunoslik o’qitish metodikasi fanida eng muhim metod hisoblanadi.
11. Nima uchun tajriba tabiatshunoslik o’qitish metodikasi fanida yetakchi metodlardan biri hisoblanadi.
12. Tabiatshunoslik o’qitish metodikasi fanida tabiatni muhofaza etish masalalari qanday yoritilgan?


2-MAVZU: Tabiatshunoslik o’qitish uslubining nazariy asoslari.
Tabiatshunoslik fanining asoslari va qonuniyatlari.
Tabiatshunoslik - insoniyat ma’naviy madaniyatining ajralmas va muhim kismidir. Bilimlarning zamonaviy fundamental ilmiy salohiyati, dunyokarash vauslubiy hulosalari istalgan sohada faoliyat kursatuvchi mutahassis tayyorlashning zaruriy elementidir. Bilimlarning alohida shahobchalari - tabiiy, tehnik, ijtimoiy va gumanitar fanlar, bir-biridan ajratilgan holda tabiat hakida tulik tasavvur bera olmaydi, jamiyat va insoniyatni ijtimoiy tabiat fenomen sifatda karashga imkon amali namoyon buladi.
Tabiatni bilish, jamiyat va insonni bilish, bilan chambarchas boglanib ketmokda.Tabiatshunoslik - bu fanning bir bulimi bulib, gipotezaning empirin yul bilan tekshirish va nazariya yaratish va emprik umumlashtirish mashgulotlari bilan shugullanadi.
Tabiatshunoslikni predmeti bu bizni sezgi a’zolarimizga ta’sir kursatuvchi barcha dalil va hodisalardir. Olimlarning vazifasi ushbu dalillarni umumlashtirish va nazariy model yaratish, bu model tabiat hodisalarini boshkaruvchi konunlarini uz ichiga oladi. Fan konunlari bayon etilgan nazariya va elementlarini umumlashtirish, tajriba dalillarini farkiga borish kerak.
Masalan: tortishish hodisasi bevosita tajriba bergan natijadir, fan konunlaridan butun olam tortishish konuni masalan hodisani tushuntirishdagi bir variantdir holos.Tasdik topgan fan dalillari uzining doimiy kiymatlarini saklaydi, ammo fan
rivoji mobaynida konunlar uzgartirilishi mumkin, aytaylik nisbiylik nazariyasidansung butun olam tortishish konuniga kupincha moslashtiruvchi uzgartirishlar kiritiladi.
Sezgi va ongning hakikatga erishish jarayonidagi kiymati murakkb filosofik masaladir.Fandagi hakikatni shunday holati tan olinadiki, agar ular utkazilayotgan tajribalarda tasdiklangan bulsa. Tabiatshunoslikni asosiy prinsipi kuyidagicha ta’riflanadi:
-tabiat hakidagi bilimlar albatta emprik tekshirishlardan utkazilishga ruhsat etilsin.
-Bu har bir hususiy fakat albatta tekshirilishi kerak degan ma’noda emas, balki tajriba kabul kilinayotgan nazariyada hal kiluvchi argumentga ega degan ma’noni bildiradi.
Tabiatshunoslik tom ma’noda umumkiymatli bulib, barcha insonlar kabul kiladigan va kullaydigan sof hakikatni ta’riflab beradi. SHuning uchun ham u ilmiy ob’ektivlikni etoloni safitidi karadadi. Boshka yirik fan kompleksi –jamiyatshunoslik - tabiatshunoslikka karama - karshi ularok har doim bir guruh kimmatli va kizikarli dalillarga asoslanadi, bu dalillar olimlarni uzida yoki tekshirish predmeti bilan birga bulishi mumkin. SHuning uchun ham jamiyatshunoslik uslubiyatida ob’ektiv usuldan tashkari, urganilayotgan hodisani boshidan kechirayotganliklari, ularga sub’ektiv nisbatda bulish usullari mavjuddir.
Tabiatshunoslikni tehnik fanlardan farki bilishga bulgan maksadli intilishdir,dunyo uzgartirishga bulgan yordamchi emas, matematikaga uhshab belgilar sistemasini emas balki tabiatni urganish bilan fark kiladi. Bir tomondan tabiiy va gumanitar fanlar orasidagi boshka tomondan fundamental va tatbikiy fanlar orasidagi farki ajrata bilishni talab kiladi. Fundamental fanlar fizika, himiya astronomiya dunyo tuzilishi
asosini tatbikiy fanlar esa fundamental tekshirish natijalarini har hil
masalalarini echishga tatbik etadi. Bu manoda tehnik fanlarni tatbikiy fanlar jumlasiga, har bir tatbikiy fanlarni tehnik fanlar jumlasiga kiritib bulmaydi.
Tabiiy va jamiyat fanlarining kushilishidan iktisodiy geografiya fani, tabiiy va tehnik fanlar kushilishidan bionika fani, tabiiy, jamiyat va tehnik fanlar kompleksidagi ijtimoiy ekologiya fani dunyoga kelgan.
Olamni tashkil kilgan barcha moddiy narsalarga tabiat deyiladi .
Tabiat ikki turga bulinadi: Jonli va jonsiz tabiat.