Siyasi. İDeolojiler

Anarko-Kapitalizm
20. Yüzyıl’ın ikinci yarısında serbest piyasa ekonomisinin canlanmasıyla radikal politik düşünce­
lerde ciddî bir artış olmuştur. Yeni Sağ muhafazakârlar müdahaleci bir devletin piyasayı yönetme­
si yerine devletin iş dünyasından çekilmesini ve ekonominin piyasa güçleri tarafından yönlendiril­
mesini istemişlerdir. Robert Nozick (bkz. s. 107) gibi sağ kanat özgürlükçüler temel işlevi birey­
sel haklan korumak olan minimal devlet kavramını canlandırmışlardır. Ayn Rand (1905-1982), 
Murray Rothbard (1 9 2 6 -1 9 9 5 ) ve David Friedman gibi düşünürler, serbest piyasa düşüncesinin 
sınırlarını zorlayarak anarko-kapitalizmi geliştirmişlerdir. Bu düşünürler devletin piyasadan çe­
kilebileceğini ve yerini serbest piyasa rekabetine bırakabileceğini savunurlar. Mülkiyet kendi çı­
karları için diğer insanlarla gönüllü anlaşmalar yapabilecek güçlü bireylerde olmalıdır. Bu sayede 
birey serbest kalır, pazar tek bir bireyin elinde olmaz ve piyasa tüm sosyal etkileşimleri düzenler.
Anarko-kapitalistler serbest piyasa liberalizmini daha da geliştirirler. Liberaller, birçok ürüne 
ulaşabilmek için etkili ve verimli bir mekanizma olsa da piyasanın sınırlandırılması gerektiğini 
savunurlar. Bazı hizmetler, örneğin dış saldırılardan koruma, iç düzeni sağlama ve anlaşmaları 
uygulama gibi kamu yararına yönelik faaliyetler devlet tarafından sağlanmalıdır, çünkü piyasa 
rekabeti bunu sağlayamaz. Anarko-kapitalistler piyasanın insanların tüm ihtiyacını karşılayabi­
leceğine inanırlar. Örneğin Rothbard (1 9 7 8 ), anarşist bir toplumda bireylerin kendilerini diğer 
bireylerden koruma ihtiyacı içinde olabileceğini belirterek, bu ihtiyacın polis gücü veya devlet 
yargı sistemi olmadan özel mahkemeler ve özel güvenlik kuruluşları tarafından giderilebileceğini 
savunmuştur.
Anarko-kapitalistlere göre kâr amaçlı güvenlik kuruluşları mevcut polis gücünden daha iyi 
bir hizmet sağlayabilirler, çünkü rekabet müşterilere tercih hakkı sunar, firmaları daha ucuz fi­
yat vermeye sevk eder. Benzer şekilde sorunlarını çözmek isteyen bireyler için özel mahkemeler 
tarafsızlıklarını geliştirmeye zorlanabilir. En önemlisi de özel kuruluşlarla yapılan anlaşmaların 
tamamen gönüllülüğe dayalı olması ve bireysel olmayan piyasa koşullarınca düzenlenmesidir. 
Bu tür öneriler uç düşünceler gibi görünse de özelleştirme politikaları birçok Batı ülkesinde cid­
dî gelişme kaydetmiştir. A B D ’de özel hapishaneler ve özel mahkemelerde görülen davalar, ha-

---