Siyasi. İDeolojiler

Anarko-Komümzm
En radikal biçiminde, sosyal dayanışmaya duyulan inanç kolektivizm (bkz. s. 120) ve komünizm 
yönünde ilerler. Toplumsal ve çevresiyle uyumlu insan varlıkları katılımcı ve komünal var oluşa 
yönelebilir. Örneğin emek bir sosyal deneyimdir, insanlar diğer insanlarla ortak çalışırlar ve üret­
tikleri mal topluluk tarafından ortak bir şekilde sahiplenilmelidir. Bu bakış açısıyla, mülkiyet hırsız­
lıktır; mülkiyet malı tek başına üreten işçilerin işverenler tarafından sömürülmesini yansıtır. Bunun 
da ötesinde özel mülkiyet bencilliği artırır, çatışmayı ve toplumsal karmaşayı ortaya çıkartır. Geli­
rin paylaşılmasındaki eşitsizlik tamahkârlığın, kıskançlığın, kızgınlığın gelişmesine yardımcı olur, 
düzensizliği ve suçu besler.

---

Anarko-komünizmin kökeni en bilinen şekliyle, Kropotkin’in “karşılıklı yardım” teorisiyle 
açıkladığı, insanın işbirliği kapasitesine olan yüksek inanca dayanır. Kropotkin, Darwin’in evrim 
teorisini yeniden açıklayarak sosyal dayanışmaya biyolojik bir destek bulmaya çalışmıştır. Herbert 
Spencer gibi sosyal düşünürler, Darwinizmi rekabetçi ve saldırgan insan varlığı fikrini desteklemek 
için kullanırken, Kropotkin, türlerin kesinlikle başarılı olduğunu çünkü işbirliğiyle kolektif ener­
jilerini başarılı hâle getirdiklerini savunmuştur. Bu yüzden evrim süreci toplumsallığı güçlendirir 
ve rekabetin değil işbirliğinin tarafında yer alır. İnsan türü gibi başarılı türlerin, karşılıklı yardım­
laşmaya güçlü bir istekleri vardır. Kropotkin e göre, Antik Yunandaki site devletlerinde ve Ortaçağ 
Avrupası’nda gelişen karşılıklı yardımlaşma, rekabetçi kapitalizm tarafından alt üst edilmiştir.
Proudhon komünizmin sadece otoriteryen bir devlet tarafından getirilebileceği noktasında 
uyarırken Kropotkin ve Maletesta (1 8 5 3 -1 9 3 2 ) gibi Anarko-komünistler gerçek komünizmde 
devletin ortadan zaten kalkacağını savunmuşlardır. Anarko-komünistler kendi kendini yöneten 
OrtaÇağ şehir devletlerine, köylü komünlerine hayrandırlar. Kropotkin her biri kendi geçimini 
ortaklaşa karşılayan büyük komünlerin oluşturduğu bir toplumun hayâlini kurmuştur. Anarko-ko- 
münist bakış açısından sosyal ve ekonom ik hayatın komünal örgütlenmenin üç önemli avantajı 
vardır. Birincisi, komünler, paylaşma ve kolektif çaba prensipleri üzerine kurulduğu için sevgi ve 
dayanışmayı güçlendirir, ihtiras ve bencillikten uzak tutar. İkincisi, komünlerde kararlar paylaşım­
cı ya da doğrudan demokratik süreçlerle alınır. Anarşistlere göre popüler kendi kendini yönetim 
kabul edilebilir yegâne yönetimdir. Üçüncü olarak, komünler insanların yüz yüze ilişkiler kurarak 
işlerini hallettikleri küçük ölçekli veya “insan ölçeği’ nde topluluklardır. Anarşist bakış açısıyla mer­
kezîleşme, kişiliksizleştirilmiş bürokratik sosyal süreçlerle işler.