Siyasi. İDeolojiler

Dublin doğumlu, Ingiliz devlet adamı ve siyaset teorisyeni. Genellikle Anglo-Amerikan muha- 
faza-kâr geleneğin babası olarak görülür. Whig Partili bir siyasetçi olarak Burke, 1776 Amerikan 
Devrimi'ne sıcak bakıyordu ama şöhretini, 
Reflection on the Reveloution in France
 (
Fransa'daki 
Devrim Üzerine Düşünceler,
1790) adlı eserinde 1789 Fransız Devrimi'ne yönelttiği eleştiriye 
borçludur.
Burke, özgürlük, eşitlik, kardeşlik gibi soyut ilkeler çerçevesinde Fransız siyasetini yeni biçim­
lere sokma teşebbüslerine, bilgeliğin büyük oranda tecrübeye, geleneğe ve tarihe dayandığı iddiasını savunarak 
şiddetle karşı çıktı. Ancak Fransız Monarşisi'nin bu sondan kısmen sorumlu olduğunu belirtti. Çünkü monarşi, 
inatla "muhafaza etmek için değişme"yi reddetti. Burke, kötülüğü engelleyebileceği hâlde nadiren iyiyi beslediği 
için kötümser bir devlet düşüncesi benimser. Adam Smith'in (bkz. s. 65) klasik ekonomisini destekleyen Burke, 
piyasa güçlerini "doğal hukuk" olarak görmüştür.
demokrasisidir. Gelenek, sadece sağda solda dolaşanların kibirli oligarşisine boyun eğmeyi red­
deder.
Bu anlamda gelenek, geçmişin bilgelik birikimini yansıtır. Geçmişin kurum ve uygulamala­
rı, “zamanın yaptığı sınavı” geçmiştir; bundan dolayı yaşayanların ve gelecek kuşakların menfaati 
için korunmalıdırlar. Böyle bir gelenek anlayışı neredeyse, “hayatta kalan kurum ve gelenekler bu 
hâldedirler, çünkü bu gelenekler işlerlik kazanmış ve değerli bulunmuşlardır”, şeklindeki Darwinci 
inancı yansıtır. Bunlar, “doğal seleksiyon(seçilim)” süreci tarafından onaylanmış ve hayatta kalmak 
için uygun olduklarını kanıtlamış kurum ve örflerdir. Örneğin İngiltere’deki muhafazakârlar, m o­
narşi kurumunun korunması gerektiğini belirtirler. Çünkü bu kurum, tarihsel bilgelik ve tecrübeyi 
somutlaştırır. Özelde İngiltere’deki krallık, ulusal sadakât odağı olması ve partiler “üstü” saygı tesis 
etmektedir; basitçe ifade edilirse, işlemektedir.
Muhafazakârlar geleneğe saygı duyarlar çünkü gelenek, hem toplum hem de birey için bir 
kimlik duygusu yaratır. Yerleşik örfler ve uygulamalar, bireylerin farkına varabilecekleri cinstendir; 
âşinadırlar ve şüpheleri giderici niteliktedirler. Sonuçta gelenek insanlara, aidiyet ve “köklü olma” 
hissi verir. Bu hisler de tarihsel temelli oldukları için güçlüdürler. Örneğin monarşi kurumu, insan­
ları geçmişe bağlayarak ve onlara kim olduklarına dâir müşterek bir duygu sağlayarak toplumsal 
bağlılık yaratır. Öte yandan değişim ise bilinmeyene doğru bir yolculuktur: Belirsizlik ve güven­
sizlik yaratır, böylece mutluluğumuzu tehlikeye atar. Gelenek, zaman sınavını başarıyla atlatmış 
birçok şeyi, siyasî kurumlardan daha fazlasını barındırır. Gelenek, âşinâ olan, güvenlik ve aidiyet 
yaratan tüm örf ve sosyal pratikleri kuşatır. Bu pratikler arasında, yargıçların geleneksel elbiseleri 
ve peruklarından, posta kutuları ve telefon kulübelerinin geleneksel rengini koruma seferberliğine 
birçok şey vardır.

---

Thomas Hobbes (1588-1679)