Siyasi. İDeolojiler

SOSYAL DEMOKRASİ
“Sosyal demokrasi” terimi, çok farklı anlamlara sahip olmuştur. Onun esas anlamı ortodoks Mark- 
sizmle alâkalıdır ve siyasî demokrasinin dar hedefi ile daha radikal kolektifleştirici, demokratikleş­
tirici üretken zenginlik gayesi arasındaki ayrımı vurgulamak için tasarlandı. Geç 19. Yüzyıl’da ku­
rulmuş Marksist partiler, bu yüzden, çoğu kere kendilerini sosyal demokrat partiler olarak takdim 
ettiler; bunun en iyi örneği, 1 8 7 5 ’te kurulan Alman Sosyal Demokrat Partisi (SPD - Sozialdemokra­
tische Partei Deutschlands) idi. Bununla birlikte, 20. Yüzyıl’ın ilk yıllarında bu türden pek çok parti 
parlâmenter taktikleri benimsemiş ve sosyalizme doğru yavaşça ve barışçıl bir geçişe vakfedilmişti. 
Sonuç olarak, sosyal demokrasi, artan bir biçimde devrimci sosyalizmin aksine demokratik sosyali­
me işaret etmek için kullanılıyordu. 1917 Rus Devrimi’nden sonra, Rus Bolşevikleri örneğini takip 
eden devrimci sosyalistler kendilerini reformcu sosyal demokrat partilerden ayırt etmek için “ko­
münist” sıfatını kullanmaya başladılar. Sosyal demokrasinin anlamındaki son kayma, 20. Yüzyıl’ın

---

ortasında oldu ve bu durum, sosyal demokrat partiler arasında yaşanan ve bu partilerin sadece parlâ- 
menter stratejileri kabul etmeleri değil aynı zamanda sosyalist amaçlarını da gözden geçirmeleri eği­
liminden kaynaklandı. Özellikle, Batılı sosyal demokratlar artık kapitalizmi ortadan kaldırmaya ça­
lışmıyor, aksine onu reforma tâbi tutmaya veya “insancıl hâle getirme”ye çalışıyorlardı. Sonuç olarak 
sosyal demokrasi, bir tarafta piyasa ekonomisi ile diğer tarafta devlet müdahalesi arasındaki geniş bir 
denge için kullanılır oldu. Bu duruş, reformcu sosyalizmle açık bir biçimde ilişkili olmamışsa da; az 
veya çok, diğerleri, yani modern liberaller ve paternalist (bkz. s. 98)muhafazakârlar tarafından da 
benimsenmiştir. Sosyal demokratik duruşun temel özellikleri şunlardır:
► Sosyal demokrasi, liberal-demokratik ilkeleri onaylar ve siyasal değişimin barışçıl bir biçim ­
de ve anayasa çerçevesinde olabileceğini ve olması gerektiğini kabul eder.
►
Kapitalizm, zenginlik yaratmanın tek güvenilir yolu olarak kabul edilir; bu yüzden sosyalizm, 
nitelik bakımından kapitalizmden farklı değildir.
►
Kapitalizm, yine de, özellikle bir zenginlik dağıtım aracı olarak ahlâkî açıdan kusurlu görülür; 
kapitalizm yapısal eşitsizlik ve yoksullukla ilişkilidir.
►
Kapitalist sistemin kusurları, bir İktisadî ve sosyal mühendislik süreciyle devlet müdahalesi 
sayesinde giderilebilir; devlet kamusal veya müşterek yararın koruyucusudur.
►
Ulus-devlet, devletlerin kendi sınırları içinde İktisadî ve sosyal hayatı düzenlemede önemli 
bir güce sahip olmaları anlamında, siyasî yönetim için anlamlı bir birimdir.
Sosyal demokrasi, daha çok sosyal demokrat fikirler ve teorilere hayranlığın, sosyal demok­
rasinin ilk ortaya çıktığı yerlerin ötesine taştığı ve pek çok Batılı devlette sosyal demokrat bir uz­
laşma yarattığı 1945 sonrası dönemden önce geliştirildi. Bununla birlikte 1970’lerve 1980’lerden 
sonra sosyal demokrasi, neo-liberalizmin gelişmesi karşısında sosyal demokrasinin seçim ve siyasî 
uygunluğunu muhafaza etmeye çalışmış ve İktisadî ve sosyal şartları değiştirmiştir. Bu yüzden, 20. 
Yüzyıl’ın son on yılları reformcu sosyalist partilerin dünya çapında ideolojik zafer kazandıkları bir 
sürece sahne oldu. Bu partilerin bir kısmı, “modernleştirilmiş” sosyal demokrasi dedikleri şeyi be­
nimsemeye devam etti; ama diğerleri, “üçüncü yol”, “radikal merkez”, “aktif merkez” veya “yeni orta” 
gibi fikirleri benimsemişlerdir. Yine de “üçüncü yol” veya “radikal merkez” ile geleneksel sosyal de­
mokrasi arasındaki ilişki ve bunların genel olarak sosyalist gelenekle ilişkisi, çok sayıda tartışmanın 
konusu hâline gelmiştir.