Şöbə: Humanitar ixtisaslar İxtisas: Kitabxana işi Qrup: 022a kurs: II

Kitabxanaların sosial funksiyaları

Kitabxananın sosial funksiyaları kitabxanaşünaslığın əsas problemlərindən biridir. Onları təyin etmək üçün “kitabxananın ictimai rolu”, “kitabxananın sosial rolu”, “kitabxananın sosial missiyası”, “kitabxananın məqsədi”, “kitabxananın məqsədləri” kimi anlayışlar ola bilər. də istifadə olunsun.
Tanınmış ekspertlər öz əsərlərini bu problemin öyrənilməsinə həsr etmiş, peşəkar mətbuat səhifələrində çoxsaylı müzakirələr öz əksini tapmışdır. Kitabxanaçılar hər dəfə kitabxananın funksiyalarının qəti siyahısı olduğunu düşündükləri şeyi təklif edirdilər. Bununla belə, tarixi inkişafın yeni mərhələsi irəli sürülən fərziyyələrin uyğunsuzluğunu təsdiqlədi və alimlərin fikirləri yenidən fərqli oldu.
Uzun müddət kitabxananın əsas funksiyası kitabların və digər sənədlərin saxlanması hesab olunurdu. Sonradan bu nöqteyi-nəzər dərin dəyişikliklərə məruz qaldı və indi kitabxananın funksiyaları kitab saxlama ilə məhdudlaşmır. Yu.N.-nin qeyd etdiyi kimi. Stolyarov, "19-cu əsrdə Maarifçilik dövrünün belə inandırıcı, ilk baxışdan xatırladıcı funksiyası əvəzinə tədris, tərbiyə, tərbiyə funksiyası ön plana çıxdı." Bu fikir 20-ci əsr boyu kitabxanaşünaslıqda inkişaf etmişdir.
Ölkənin sənayeləşməsi ilə əlaqədar olaraq, kitabxanalara sosialist sənayesi üçün informasiya xidmətlərinin təşkili, “onun kitabxana formalarında texniki məlumatların saxlanılması” tapşırıldı. O dövrdə kitabxananın informasiya funksiyasının inkişafına böyük diqqət A.N. Barabanov, M.P. Qastfer, F.I. Karatygin, N.I. Karklina, I.A. Moxov, L.B. Xavkina, O.S. Çubaryan və başqaları.Lakin onun həyata keçirilməsi kommunist partiyasına üzvlük prinsipinə riayət etməklə ayrılmaz şəkildə bağlı idi və informasiya-biblioqrafiya işinin təşkili kitabxananın siyasi fəaliyyətinin ən mühüm göstəricisi hesab olunurdu.
Eyni zamanda, N.K. Krupskaya məlumat işinin yalnız "baş texniki işçilər üçün" aparılmasını yanlış hesab etdi, digər kateqoriyalı oxuculara məlumat vermək vəzifəsini qoydu. Bu yanaşmanı inkişaf etdirən N.İ. Karklina böyük elmi kitabxanalardan tutmuş kənd kitabxanalarına qədər ölkənin bütün kitabxana şəbəkəsinin informasiya işi aparmalı olduğu qənaətindədir. Bu bəyanatlar kitabxanaların informasiya funksiyasının bu günə qədər davam edən müzakirəsinin başlanğıcı oldu və xüsusi və kütləvi kitabxanaların informasiya xidmətlərində yeri və rolu haqqında uzunmüddətli müzakirələrin başlanğıc nöqtəsi oldu.
Sovet hakimiyyətinin ilk illərində kitabxanaçıların kitabxanaların sosial funksiyalarını dərk etmələrində yaranan meyllər A.N. Vaneev belə bir nəticəyə gəldi ki, 1920-30-cu illərdə sovet kitabxanaşünaslığında partiya üzvlüyünün leninist prinsipi əsasında sovet kitabxanasının ən mühüm sosial funksiyaları müəyyən edilmiş və əsaslandırılmışdır: təşviqat-təbliğat, mədəni-maarif, informasiya, onların əlaqə və qarşılıqlı asılılıq səciyyələndirilmişdir.
Kitabxananın rolu və funksiyaları haqqında fikirlərin daha dərindən öyrənilməsinə 1970-ci illərin ortalarında peşəkar mətbuat səhifələrində kitabxanaşünaslığın obyekti və predmeti haqqında gedən müzakirələr səbəb oldu. Bu müzakirələr çərçivəsində İ.M. Frumin kitabxananı ideoloji bir qurum hesab edərək, onun funksiyalarını sosial və texnoloji olaraq fərqləndirirdi. I.M-in sosial funksiyaları altında. Frumin “...sistemin formalaşdığı cəmiyyətin tələblərinə cavab verməyi” başa düşdü, onları iki növə ayırdı: ümumi və xüsusi. General İ.M. Frumin, həyata keçirilməsində “... bütün... ideoloji qurumlar üçün xarakterik olan vəzifələr...” daxil olan funksiyaları təsnifləşdirdi: təhsil, tərbiyə və təşkilati və konkret olanlara, yəni. “...yalnız kitabxanalara xas olan... ictimai istifadə üçün vahid milli kitab fondunun yaradılması; onun dövriyyəsinin təşkili; məqsədyönlü oxu rəhbərliyi."

5.