Şöbə: Humanitar ixtisaslar İxtisas: Kitabxana işi Qrup: 022a kurs: II

Müasir kitabxanaşünaslığın mahiyyəti, obyekti, predmeti

Kitabxana nəzəriyyəsində mühüm nəzəri məsələ, hər bir nəzəriyyə kimi, onun obyekti və mövzusu məsələsidir. Kitabxanaşünaslıqda problemli məsələlərdən biri də budur.
Kitabxanaşünaslığın obyekti subyektin (kitabxanaçının) idrak fəaliyyətində nə ilə qarşılaşdığı, tədqiqatın nəyə yönəldiyidir. Mövzu müəyyən bir elm tərəfindən öyrənilən obyektin bir tərəfidir.
Kitabxanaşünaslığın obyekti və subyekti problemi mübahisəlidir. 19-cu əsrdən bəri bu təriflərin inkişafı başladı. XX əsrin 70-ci illərinə qədər. kitabxanaşünaslığın obyekti və predmeti fərqlənmirdi: Kitabxanaşünaslığın obyekti kitabxanaçılıqdır. Yalnız 1976-cı ildə kitabxanaşünaslığın obyekti və subyekti anlayışlarının ayrılması təklif olundu ki, bu da kitabxanaşünaslığın özünü tanımasında növbəti addım oldu. 70-80-ci illərdə. Kitabxanaşünaslıq mövzusu ilə bağlı müxtəlif fikirlər söylənildi: qanunauyğunluqların müəyyən edilməsi və öyrənilməsi, kitabxana sistemlərinin formalaşması və inkişafı prinsipləri, kitabxanaların qarşılıqlı əlaqəsi və s. Onlar kitabxanaşünaslığın mövzusunu deyil, vəzifələrini müəyyənləşdirirlər.
Son illər elmdə kitabxanaya sistemli yanaşmanın geniş tətbiqi ilə əlaqədar olaraq insanlar kitabxanaşünaslığın bir sıra qarşılıqlı əlaqəli və bir-birindən asılı elementlərdən ibarət sistemli obyekti haqqında danışmağa başlayıblar.
Əksər hallarda kitabxanaşünaslığın obyekti kitabxanaşünaslıq olmuşdur. Kitabxanaşünaslığın 6 anlayışı var ki, bunlar əsasında kitabxanaşünaslığın obyekti fərqləndirilir:

• 
  Epistemoloji (“biliyə əsaslanan”): kitabxanaçılığın mahiyyəti biliklə işləməkdədir.
  
• 
  Funksional və texnoloji: kitabxanaçılıq kolleksiyaların əldə edilməsi, onların təşkili və oxuculara xidmət göstərilməsi üçün prosedurlar toplusudur.
  
• 
  Sosial-funksional: kitabxanaçılıq informasiya, mədəni, təhsil və təhsil fəaliyyəti sahəsi kimi çıxış edir.
  
• 
  İnstitusional: kitabxanaçılıq - müəyyən bir ərazidə mövcud olan kitabxanalar toplusu.
  
• 
  Məlumat: kitabxanaçılıq informasiya fəaliyyətinin sahələrindən biridir.
  
• 
  Sənədli film: kitabxanaçılıq sənəd ünsiyyətinin alt sistemidir.
  

Yuxarıda göstərilən anlayışların hamısı qismən doğrudur, lakin onlar natamam və birtərəflidir. Kitabxanaşünaslığın obyekti haqqında tam təsəvvür sistem-fəaliyyət yanaşması ilə verilir ki, ona görə kitabxanaçılıq insan fəaliyyətinin sahələrindən biri, kitabxana isə bir neçə elementdən ibarət sistemdir. Bu nöqteyi-nəzərdən əsaslanaraq, üç elementdən ibarət triada və ya sistemi nəzərdən keçirin:
1) nəşrlər şəklində məlumatlar;
2) oxucu;
3) kitabxanaçı.
Onlar kitabxanaşünaslıq fənnini kitabxanaçının təqdim etdiyi kütləvi hadisə, oxucuların nəşr şəklində informasiya ilə qarşılıqlı əlaqəsini, həyata keçirmə formalarında fərdi adlandırırdılar.

3.